蜜桃交友

R.SH. / Vatikan

Edhe një herë, një biografi e re e Papës në librari. Kësaj radhe është një autobiografi: sot, e martë 14 janar, libri me titull 鈥�Spera鈥�, redaktuar nga Carlo Musso dhe botuar nga Mondadori (400 faqe), do të dalë njëkohësisht në më shumë se njëqind vende.

Është autobiografia e parë e shkruar nga një Papë. Një autobiografi e plotë, shkrimi i së cilës është bërë gjatë gjashtë viteve të fundit, e cila nis nga fillimi i shekullit të njëzetë, me rrënjët italiane të Bergoglios dhe emigracionin aventuresk të të parëve të tij nga Italia në Amerikën Latine, përmes fëmijërisë, entuziazmit dhe trazirave të rinisë, zgjedhjes së vokacionit, pjekurisë, deri në papninë dhe kohën e sotme. Publikojmë një fragment nga vepra "Spera", autobiografia e shkruar nga Papa Françesku me Carlo Musso. 

FRANÇESKU

Ata katërmbëdhjetë fëmijë që, në mars, gjashtë vjet më parë, kishin shkelur për herë të parë në Escuela Técnica Especializada en Industrias Chimicas N° 12, plot shpresë, nuk do të diplomoheshin të gjithë së bashku në fund të vitit 1955. Jo të gjithë, për fat të keq.

Dikush do të humbiste tragjikisht gjatë rrugës

Ai ishte djali i një polici. Dhe ndoshta, në shumë mënyra, më inteligjenti dhe më i talentuari nga të gjithë ne, njohës i pasionuar dhe i thellë i muzikës klasike, me një kulturë letrare të barabartë me formimin e tij muzikor鈥� Ishte gjeni, ai djal i madh, trupmadh, më trupmadhi ndër ne. Një gjeni!

Por mendja e njeriut ndonjëherë është mister i padepërtueshëm. Ndaj një ditë, që dukej si të tjerat, ai djalë mori armën e babait dhe vrau një bashkëmoshatar, një shokun e tij nga lagjja.

Lajmi shpërtheu si armë zjarri edhe për ne. Na tronditi. E mbyllën në seksionin penal të azilit dhe unë shkova ta vizitoja. Ishte eksperienca ime e parë konkrete në burg, dy herë burg sepse ishte edhe burg për të sëmurët mendorë. Mund ta përshëndesja mikun tim vetëm nga një dritare e vogël, një pullë poste e prerë katërsh nga një grilë dhe një derë e rëndë hekuri. Ishte e tmerrshme, e unë thellësisht i shqetësuar nga kjo. U ktheva atje me disa shokë për ta vizituar. Megjithatë, disa ditë më vonë, dëgjova një portier shkolle dhe disa djem nga një kurs tjetër që po e përflisnin. U tërbova. U thashë gjithçka, pastaj nxitova te drejtori për të shprehur mosmiratimin tim: them se gjëra të ngjashme nuk duhet të ndodhin më, se ishte akoma më e rëndë që ishte përfshirë edhe një shërbëtor, se ai djalë tashmë po vuante mjaft, mes azilit dhe burgut. Ai shpërthim do të më kishte dhënë njëfarë reputacioni në shkollë si njeri i drejtë, gjë që nuk e di sa e meritoja! Kështu ndodh edhe me famën. Më pas shoku im u dërgua në shkollë reformuese dhe ne vazhduam t'i shkruanim njëri-tjetrit. Ai shpëtoi nga burgimi i përjetshëm sepse në kohën e ngjarjeve ishte ende i mitur. E u lirua disa vite më vonë.

Pas diplomimit, kur isha tashmë në noviciat (të jezuitëve), më telefonoi një ish-shoku im i klasës: më tha se kishte arritur të lidhej me motrën e djalit dhe se ajo, e pikëlluar, i kishte thënë se, pak pasi doli nga reformatori, ishte vetëvrarë. Duhet të ketë qenë njëzet e katër vjeç.

Ndonjëherë, siç thotë psalmi, zemra e njeriut është humnerë

Ishte dhimbje, që sillte një tjetër në mendje dhe në zemër. Vijoja vitin e katërt kur në autobus m鈥檜 afrua një djalë i vitit të parë. Besoj se më pyeti nëse mund t'i jepja ndonjë libër që i duhej, i thashë po, sepse e kisha në shtëpi dhe do t'ia çoja. E kështu filloi lidhja. Ai ishte fëmijë i vetëm dhe i njohur në shkollë për problemet disiplinore që shkaktonte. E kisha ndjerë tashmë thirrjen e Zotit brenda meje, e perceptova intensivisht vokacionin tim, të cilin megjithatë nuk ua kisha shprehur të tjerëve. E pashë që djali nuk kishte bërë ende kungimin e parë dhe, me pak fjalë, fillova ta shoqëroja, të bisedoja me të, të kujdesesha për të. E shkova në shtëpinë e tij për të takuar prindërit, dy njerëz të mirë, familjen Heredia, por... Por në fund, kur isha në klasë të gjashtë, ai djali i vogël theri nënën e tij me thikë. Duhet të ketë qenë pesëmbëdhjetë vjeç, jo më shumë.

Më kujtohet zgjimi në atë shtëpi, fytyra ngjyrë hiri e babait, dhimbja e tij e dyfishtë, e pandërprerë. Dukej si maska鈥嬧�� e Jobit: "Sytë e mi janë të zbehur nga pikëllimi dhe gjymtyrët e mia janë thjesht hije" (Jobi 17:7). E ai lajm shpërtheu në shkollë si furtunë, ndoshta mund të them se na mbushi me tragjedinë dhe kompleksitetin e jetës. Jorge Luis Borges shkroi: 鈥淛am përpjekur, nuk e di me çfarë suksesi, të kompozoj histori lineare. Nuk guxoj të them se janë të thjeshta; nuk ka asnjë faqe të vetme, një fjalë të vetme në tokë".

Duhet përulësi për të përfaqësuar përvojën komplekse të jetës. Me që Borgesin e vlerësoja dhe e vlerësoja shumë, më goditi serioziteti dhe dinjiteti me të cilin ai jetoi jetën e tij. Ishte njeri shumë i mençur dhe shumë i thellë. Kur, në moshën njëzet e shtatë vjeç, u bëra mësues i letërsisë dhe i psikologjisë në Colegio de la Inmaculada Concepción në Santa Fe, mbajta një kurs shkrimi krijues për studentët dhe mendova t鈥檌 dërgoja, nëpërmjet sekretares së tij, që kishte qenë mësuesja ime e pianos, dy tregime të shkruara nga fëmijët. Unë dukesha edhe më i ri se sa isha, aq sa studentët mes tyre më kishin vënë nofkën Carucha (fytyrë bebje), dhe Borges ishte tashmë një nga autorët më të famshëm të shekullit të njëzetë. E, megjithatë, m鈥檌 kërkoi t'i lexonte - edhe pse tani ishte praktikisht i verbër - e i pëlqyen shumë. E ftova edhe për të mbajtur disa leksione për temën e gauchos në letërsi, e pranoi; ai mund të fliste për çdo gjë, pa u shqetësuar kurrë. Në moshën gjashtëdhjetë e gjashtë vjetësh, mori një autobus në Buenos Aires dhe udhëtoi për tetë orë, natën, për të arritur në Santa Fe. Në një nga këto raste ne u vonuam sepse, kur mbërrita për ta marrë në hotel, më pyeti nëse mund ta ndihmoja të rruhej.

Ishte agnostik, që e recitonte lutjen e Zotit çdo natë, mbasi i kishte premtuar nënës së tij se nuk do të vdiste pa shërbesën e fundit fetare. Ai që shkroi fjalë të tilla, mund të ishte vetëm një njeri me vlera shpirtërore: "Abeli 鈥嬧�媎he Kaini u takuan pas vdekjes së Abelit. Ata po ecnin në shkretëtirë dhe e njohën njëri-tjetrin nga larg, sepse të dy ishin shumë të gjatë. Vëllezërit u ulën në tokë, ndezën një zjarr dhe hëngrën. Ata heshtën, siç bëjnë njerëzit e lodhur kur mbaron dita. Në qiell kishte disa yje që nuk  i kishin ende emrat e tyre. Nga drita e flakëve, Kaini vuri re gjurmën e gurit në ballin e Abelit dhe, duke e lëshuar bukën që po e shtinte në gojë, kërkoi t'i falej krimi. Abeli 鈥嬧�媢 përgjigj: "A më vrave ti mua, apo të vrava unë ty? Nuk më kujtohet më; ne jemi këtu bashkë, si më parë". "Tani e di se me të vërtetë më ke falur" - tha Kaini - "sepse të harrosh, do të thotë të falësh. Edhe unë do të përpiqem të harroj...".

"Të dish të qeshësh, majà që e bën gëzimin të rritet"

FRANÇESKU

Ajo është vajzë e vogël, e zgjuar, Hope. E di se humorizmi dhe buzëqeshja janë tharm i ekzistencës dhe mjet për të përballuar vështirësitë, madje edhe kryqet, me qëndrueshmëri. Ironia, pra, në këtë rast përkufizim mendjemprehtë i shkrimtarit Romain Gary, mund të përshtatet plotësisht: është deklaratë dinjiteti, "pohim i epërsisë së qenies njerëzore ndaj asaj që i ndodh". [...] Në familje, kur isha fëmijë, edhe këto ishin lëndë edukimi nga prindërit tanë. Për të gjithë ne, vëllezërit, pedagogjia e ndjenjës së gëzimit, e një ironie të shëndetshme, e shakasë konsiderohej diçka e rëndësishme. [...] Jeta e familjes sime ka njohur shumë vështirësi, vuajtje, lot, por edhe në çastet më të vështira mendonim se një buzëqeshje, një fjalë, mund të shtrydhte me forcë energjinë për t'u rikthyer në rrugën e duhur. Mbi të gjitha, babai na mësoi shumë. Nuk bëhet fjalë për të heshtur, për të pretenduar se asgjë nuk po ndodh, për zvogëlimin e problemeve - komikja, në fund të fundit, nuk është gjë tjetër veçse tragjikja e parë nga pas - por më tepër për të mbajtur brenda vetes një hapësirë 鈥嬧�媑ëzimi, vendimtare për përballimin dhe tejkalimin e së keqes. [鈥�]

Ishte për t鈥檜 nënvizuar kjo lidhje e pazgjidhshme, kjo martesë fatlume mes shpresës dhe gëzimit që në muajt e para të hapjes së Portës Shenjte të Jubileut të ri, kur doja të takoja në Vatikan një grup prej më shumë se njëqind artistësh nga bota e komedisë, të kombësive dhe disiplinave të ndryshme. Disa vunë në dukje se ky ishte një hap i madh nga koha kur aktorët dhe shakatë ishin destinuar të varroseshin në tokë të pakënaqur, por nëse dikush zgjedh të marrë emrin e Françeskut, domethënë "qesharak i Zotit", ndoshta është më e pakta që mund të bëjë. Menjëherë pas kësaj, njëri prej tyre me mendjemprehtësi më tha se është bukur të përpiqesh ta bësh Zotin për të qeshur... veç se, për shkak të asaj gjëje të gjithëdijshme, ai t鈥檌 thotë të gjitha batutat para kohe, duke të prishur fundin. Ky është pikërisht lloji i humorit që i bën mirë zemrës.

Jeta pashmangshmërisht ka hidhërimet e veta: janë pjesë e çdo udhëtimi shprese dhe kthimi. Por ne duhet të shmangim me çdo kusht zhytjen në melankoli dhe të mos lejojmë që ajo të pushtojë zemrën. [鈥�] Këto janë tundime nga të cilat as njerëzit e shenjtëruar nuk janë të imunizuar. Dhe për fat të keq, ndodh që të takojmë disa njerëz të hidhur, melankolikë, më autoritarë se sa autoritarë, më shumë 鈥渟pinsterë鈥� se bashkëshortë të Kishës, më shumë funksionarë se pastorë, apo më sipërfaqësorë se sa të gëzuar, dhe kjo sigurisht nuk është e mirë. Por, në përgjithësi, ne priftërinjtë kemi një prirje të mirë për humor dhe gjithashtu njëfarë familjariteti me batutat dhe historitë, për të cilat shpesh jemi tregimtarë të mirë.

Kështu edhe papët! Gjoni XXIII, natyra shakatare e të cilit ishte e njohur, tha pak a shumë gjatë një fjalimi: 鈥淢ë ndodh shpesh natën të mendoj për një sërë problemesh serioze. Kështu që marr vendimin e guximshëm dhe të vendosur që të shkoj në mëngjes për të folur me Papën. Pastaj zgjohem i djersitur dhe kujtoj se Papa jam unë vetë鈥�.

Si ta kuptoj këtë... Edhe Gjon Pali II nuk ishte përjashtim. Gjatë seancave përgatitore të një konklavi, kur ishte ende kardinali Wojty艂a, një kardinal më i vjetër dhe mjaft i ngurtë iu afrua me qëllim që ta qortonte, sepse ai shkonte për ski, ngjitej maleve, hipte në biçikletë, notonte... Nuk mendoj se janë aktivitete të përshtatshme për rolin tuaj - i tha  me zë të ulët. E Papa i ardhshëm u përgjigj: "Por a e dini se në Poloni këto janë aktivitete të zakonshme për të paktën 50 për qind të kardinajve?" Në atë kohë në Poloni kishte vetëm dy kardinaj.

Ironia është ilaç, jo vetëm për të ngritur dhe për ndriçuar të tjerët, por edhe ndaj vetes, sepse vetë ironia është mjet i fuqishëm për të kapërcyer tundimin e narcizmit. Narcizistët e shikojnë vazhdimisht veten në pasqyrë, e pikturojnë veten, e admirojnë veten, por këshilla më e mirë përpara pasqyrës është gjithmonë të qeshësh me veten. Do të na bëjë mirë. Do të demonstrojë dëshminë e atij proverbi të lashtë kinez, që thotë se ekzistojnë vetëm dy njerëz të përsosur: njëri ka vdekur dhe tjetri nuk ka lindur kurrë. [...] Në këtë Kisha ka edhe, joformalisht, një seri komplekse shakash sipas urdhrave, kongregacioneve, figurave. [鈥�] Shakatë për jezuitët, pra, janë zhanër i vërtetë, ndoshta i krahasueshëm vetëm me ato për karabinierët në Itali, ose për nënat hebreje në humorin Jidish.

Për sa i përket rrezikut të narcisizmit, i cili mund të parandalohet me dozat e duhura të autoironisë, më vjen ndërmend një jezuit që ka një problem me zemrën dhe duhet të shtrohet në spital. Para se të hyjë në sallën e operacionit, jezuiti e pyet Zotin: "Zot, a ka ardhur ora ime?" 鈥淛o, do të jetosh të paktën dyzet vjet të tjera鈥�- i thotë Zoti. Sapo shërohet, ai përfiton nga rasti për të bërë edhe transplant flokësh, lifting, liposuksion, qepalla, dhëmbë鈥� me pak fjalë, ai del prej andej një njeri tjetër. Por pikërisht jashtë spitalit, një makinë e shtypë dhe ai vdes. Sapo del para Zotit, proteston: 鈥淶ot, por... ti më the se do të jetoj edhe dyzet vjet!鈥�. Dhe Zoti: "Oop, më fal... nuk të njoha...".

E më thanë edhe një që më intereson drejtpërdrejt, atë të Papës Françesku në Amerikë. Pak a shumë është kështu: sapo zbarkon në aeroportin e Nju Jorkut për udhëtimin e tij apostolik në Shtetet e Bashkuara, Papa Françesku gjen një limuzinë gjigante, që e pret. I vjen pak turp nga gjithë ai luks, por pastaj mendon se nuk ka vozitur prej vitesh dhe kurrë në një makinë të tillë, dhe me pak fjalë i thotë vetes: mirë pra, e kur do të kem një shans tjetër... Shikon në limuzinë dhe e pyet "shoferin": "A do të më lejosh ta provoj?". Dhe shoferi: "Shiko, më vjen shumë keq, Shenjtëria juaj, por vërtet nuk mund ta bëj, ju i dini procedurat, protokollin...". Por ju e dini edhe çka thotë Papa, kur i hyn diçka në kokë: këmbëngul kështu derisa tjetri të dorëzohet. Papa Françesku pastaj hip pas timonit e niset në një nga ato rrugët e mëdha dhe...  e ndjen edhe një kënaqësi të madhe: 50 milje në orë, 80, 120... Derisa dëgjon një sirenë dhe një makinë policie, që e ndalon. Një polic i ri i afrohet dritares e, disi i frikësuar, zbehet. "Më falni një çast" - thotë - dhe kthehet në makinën e tij për të thirrur policinë. "Shef... Unë mendoj se kam një problem". Dhe shefi: "Cili është problemi?". "Epo, ndalova një makinë për shpejtësi... por ka një djalë vërtet të rëndësishëm në të". 鈥淪a të rëndësishëm? A është kryetar bashkie? 鈥淛o, shef, më shumë se kryebashkiaku...鈥�. 鈥淓 kush është tjetër përveç kryetarit të bashkisë? Guvernatori? 鈥淛o, më shumë鈥︹��. 鈥淧o a mund të jetë  presidenti? ". "Më shumë, mendoj...". "E kush mund të jetë më i rëndësishëm se presidenti?" "Shiko, shef, nuk e di saktësisht se kush është, por do t'ju them vetëm se Papa është shoferi i tij!".

Ungjilli, që na këshillon të bëhemi si fëmijë (Mt 18,3), për shpëtimin tonë, na kujton në këtë mënyrë edhe të rikuperojmë aftësinë e tyre për të buzëqeshur, e cila, për psikologët që kanë marrë mundimin ta numërojnë, është më shumë se dhjetë herë më e lartë se ajo e të rriturve. Nuk ka asgjë që më gëzon sot sa takimi me fëmijët: nëse si fëmijë kam pasur mësuesit e mi të buzëqeshjes, tani që jam i moshuar fëmijët janë shpesh mentorët e mi. Këto janë takimet që më emocionojnë më shumë, që më bëjnë të ndihem më mirë. Dhe pastaj ata me të moshuarit: të moshuarit që bekojnë jetën, duke lënë mënjanë çdo inat, që kanë gëzimin e verës, e cila është bërë e mirë me kalimin e viteve, ndaj janë të parezistueshëm. Ata kanë hirin e të qarit dhe të qeshurit, si fëmijët. Kur i marr në krahë, gjatë audiencave në sheshin e Shën Pjetrit, shumicën e kohës fëmijët buzëqeshin; të tjerët, megjithatë, duke më parë të gjithë të veshur me të bardha, besojnë se jam doktori që vjen t'u bëjë injeksionin dhe më pas qajnë. Janë kampionë të spontanitetit, të njerëzimit dhe na kujtojnë se ata që heqin dorë nga humanizmi i tyre, heqin dorë nga gjithçka, dhe se kur e kemi vështirë të qajmë seriozisht ose të qeshim me pasion, atëherë rënia jonë ka filluar me të vërtetë. Ne anestezohemi dhe të rriturit e anestezuar nuk i bëjnë asnjë të mirë vetes, as shoqërisë, as Kishës.

Vlerat dhe thjeshtësia, kështu lind një Papë

FRANÇESKU

Më pëlqen përpikmëria, është virtyt që u mësova ta vlerësoj. Dhe e konsideroj detyrë arritjen në kohë, një shenjë të mirësjelljes dhe respektit. Por ishte hera ime e parë dhe tashmë isha vonë. Kishte kaluar një javë, e unë ende nuk mund të vendosja. Më pëlqente të isha edhe me nënën time. Fatmirësisht, mamia, zonja Palanconi, grua e aftë dhe me përvojë, do të festonte deri në pesë mijë lindje. Kur e kuptoi se nuk mund të prisja më, thirri mjekun e familjes, e ai nxitoi. Mbërriti kur mamaja ishte në dhomë, e shtrirë në krevat: Dr. Scanavino e vizitoi, më pas e qetësoi dhe kjo ishte shpesh histori e mrekullueshme që tregohej në mbledhjet tona familjare: ajo filloi të kthehej në bark dhe ta shtypte për të shkatuar lindjen. Kështu erdha në botë, në ditën e Shën Lazrit të Betanisë, mikut që Jezusi e ringjalli së vdekuri. Unë 鈥渄ola jashtë鈥� gati 5 kilogram, ndërsa nëna ime rreth 44: ishte përpjekje e madhe, me pak fjalë Maria Luisa Palanconi do të na shoqëronte mua e vëllezërit gjatë gjithë jetës: më vonë, edhe një fëmijë të motrës sime. Nuk e mbaj mend lindjen e fëmijës së dytë, vëllait tim Oscar Adrián, të cilit i vunë emrin e një xhaxhai nga nëna, sepse në atë kohë, më 30 janar 1938, isha pak më shumë se një vjeç. Por më kujtohet tashmë lindja e motrës sime Marta Regina, më 24 gusht 1940. Dhe mbi të gjitha ajo e të katërtlindurit: një skenë intime, e njohur, që e kam para sysh si të ndodhte në këtë çast. Ne vëllezërit jemi të gjithë të sëmurë, me grip, unë dhe Oscar në dhomën tonë, e motra ime e vogël në dhomën e saj. Doktor Rey Sumai mbërrin dhe na viziton të treve, pastaj ecën i sigurt në korridor, drejt bibliotekës me librat e babait, ku është sistemuar tani nëna.

ÇANTA

Ai hyn, i vë dorën në bark dhe  thërret: "Oh, nuk do të kalojë shumë tani!". Pak orë më vonë arrin zonja Palanconi, me çantën e saj të madhe. Babi dhe xhaxhai janë në kuzhinë. Dera e bibliotekës mbyllet para nesh, nëna dhe mamia janë brenda, e ne, fëmijët grumbullohemi pas derës, me veshët shtrënguar për të përgjuar, për të kapur momentin kur do të vinte vëllai i ri i vogël, britma e parë e jetës. Të rriturit flisnin për lejlekun kushedi pse, ndoshta sepse nga ai qytet, nga Ekspozita e Madhe Universale në fund të shekullit të kaluar, dukej se vinin të gjitha gjërat më të reja dhe moderne,  gjithmonë nga Parisi, por unë dhe Oscar e kishim kuptuar tashmë se si ishin gjërat.

E dinim sesi lindën fëmijët. Dhe atë mbrëmje, më 16 korrik 1942, lindi Alberto Horacio. Skuadra ishte pothuajse e kompletuar.

Një familje e zakonshme, me dinjitet. Dinjiteti ishte mësim gjithmonë i pranishëm në fjalët dhe gjestet e prindërve tanë.

SHTËPIA

Që nga viti i dytë i jetës e derisa mbusha njëzet e një vjeç, jetova gjithmonë në 531 Calle Membrillar. Shtëpi njëkatëshe, me tri dhoma gjumi: një të prindërve të mi dhe dy që ne, vëllezërit dhe motrat, e ndamë, e edhe një banjë, një kuzhinë, një dhomë ngrënie, një tarracë. Ajo shtëpi dhe ajo rrugë ishin për mua rrënjët e Buenos Aires dhe të Argjentinës në tërësi. Banesë e thjeshtë, në një lagje të thjeshtë, me shtëpi të gjitha të ulëta; kishte atmosferë të qetë dhe paqësore, klimë besimi tek të tjerët dhe tek e ardhmja.  Duke menduar se mund të kthehej pak vonë në shtëpi, nga frika se ne fëmijët kishim ardhur tashmë nga shkolla, ajo ia la çelësat policit të lagjes: por e vërteta është se, siç thuhet, mund të flije me derën hapur. Një lagje e klasës së mesme në zemër të një qyteti, që ndryshon vazhdimisht dhe një vend i madh, një nga më të mëdhenjtë në botë. Regjistrimi kombëtar i vitit 1869 kishte numëruar një popullsi ende larg dy milionë banorëve, por kur linda, në vitin 1936, ajo tashmë ishte bërë dymbëdhjetë, shifër që po rritej në mënyrë eksponenciale, ndërsa kryeqyteti ishte tani një nga metropolet më të mëdha në botë.

Një vend i ri, i lindur në një fushë të gjerë, në një prej kolonive më të largëta dhe periferike të perandorisë së madhe spanjolle, që e ka kondensuar historinë e tij komplekse, tragjike dhe të mrekullueshme në pak më shumë se dy shekuj dhe një grusht brezash. Atdheu im, për të cilin vazhdoj të ndjej të njëjtën dashuri, të madhe dhe të vazhdueshme. Njerëzit për të cilët lutem çdo ditë, të cilët më formuan, më përgatitën dhe më pas më ofruan tek të tjerët.

Kur lindi edhe Maria Elena, përsëri në shtëpinë e Membrillar, më 17 shkurt 1948, pasi nëna kishte humbur një fëmijë në fillim të shtatzënisë, fisi ishte kompletuar. Me shtimin e Churrinche, një qen i vogël i një race të papërcaktuar, të cilin e emëruam kështu për nder të një shoku tjetër të paepur katërkëmbësh të Pampas-it që i përkiste gjyshërve nga nëna, Mamaja thoshte se ne pesë fëmijët ishim si gishtat e dorës, secili ndryshe nga tjetri; të gjithë të ndryshëm dhe të gjithë njëlloj të sajët: "Sepse nëse shpoj një gisht, ndjej të njëjtën dhimbje që do të ndjeja po të shpoja një tjetër".

 EMIGRANTËT

Tanos, kështu na thonë në Argjentinë. Ndër emigrantët e parë italianë që mbërritën në La Plata, në fillim u dalluan gjenovezët, aq sa Xeneixes u bë epiteti për t鈥檌 treguar pothuajse të gjithë. Ndër veriorët, shumë mbanin mbiemrin Battista, dhe kështu Bachicha u bë pseudonim i zakonshëm për italianët. Kur më në fund u shtua imigracioni i madh nga jugu i gadishullit, e kalabrezët, sicilianët, pulianët dhe kampanianët, dhe ata që zbarkuan u pyetën nga erdhën, e filluan të përgjigjen: «Soy Napulitano». Kështu Tanos u bë emri kolektiv, një emër për të gjithë. Të gjithë ne, që hamë makarona.

鈥淰ij nga një familje emigrantësh. Ata shmangën mbytjen e anijes në çastin e fundit"

Do të dalë të martën, më 14, Libri "Spera" në njëqind vende, hera e parë që një Papë tregon historinë e jetës së tij. Publikojmë një fragment nga mbytja e anijes mbi të cilën, më 1927, shtegtonin gjyshërit dhe babai.

PAPA FRANÇESKU

Treguan se u ndje një tronditje e madhe, si  tërmet. I gjithë udhëtimi qe shoqëruar me dridhje të forta dhe ugurzeza (...) por kjo ishte diçka tjetër: ishte më shumë si një shpërthim, si bombë. (...) Po nuk ishte bombë: ishte bubullimë e shurdhër, përkundrazi. (...) Një burrë, pasi kishte qëndruar i kapur për orë të tëra pas një copë druri në oqean, thuhet se e pa qartë të rrëshqitur helikën dhe boshtin e motorit të portit.

Plotësisht

Helika i kishte hapur skafit një plagë të thellë: uji po hynte rrëke (...). Thuhet se anëtarët e orkestrës qenë urdhëruar të vazhdonin të luanin (...).

E edhe anija vazhdonte të anohej gjithnjë e më shumë, errësira përparonte, deti  trazohej. Kur u bë e qartë se siguria fillestare për pasagjerët nuk ishte më e mjaftueshme, komandanti dha urdhër të ndalonin motorët, ra sirena e alarmit dhe operatorët e radios dërguan SOS-in e parë.

Sinjali i shqetësimit u kap nga disa anije (...). Vrapuan menjëherë në vendngjarje, por të gjitha u detyruan të ndalonin në një distancë të caktuar, sepse një kolonë e madhe tymi të bardhë ngjallte frikën e shpërthimit katastrofik në kaldaja. Nga ura (...) komandanti u përpoq gjithnjë e më i dëshpëruar të kërkonte qetësi dhe të koordinonte operacionet e shpëtimit, duke i dhënë përparësi grave dhe fëmijëve. Por kur ra nata (...) situata u keqësua plotësisht. Varkat e shpëtimit u ulën, por anija tani po tundej tmerrësisht: shumë u mbytën menjëherë duke goditur skafin, të tjera dolën që ishin të rrënuara dhe të papërdorshme, duke marrë ujë, që pasagjerët u detyruan ta hiqnin duke përdorur kapelet e tyre. Të tjerët, të kapur nga paniku, u përmbysën ose u fundosën për shkak të mbingarkesës. Shumë nga zejtarët dhe fermerët e luginave e të fushave nuk e kishin parë kurrë detin dhe nuk dinin të notonin.

Lutjet e britmat u përzien

 Ishte panik. Shumë pasagjerë ranë ose u hodhën në det e u mbytën. Disa u pushtuan nga dëshpërimi. Të tjerë i hëngrën gjallë peshkaqenët.

Në atë rrëmujë pati luftime të panumërta, por edhe gjeste guximi e vetëmohimi. (...) Pak para mesnatës, anija u përmbys plotësisht, u ngrit vertikalisht nga harku dhe me një rënkim të fundit bubullues (...) u mbyt në një thellësi mbi 1400 metra. (...) Komandanti qëndroi në bord deri në fund, duke i nxitur muzikantët e mbetur të luanin Marshin Mbretëror. Trupi i tij nuk u gjet kurrë. Sigurisht, pak para se të fundosej vaporri, u dëgjuan shumë të shtëna nga oficerët të cilët, pasi bënë gjithçka për pasagjerët,  vendosën të mos e merrshin mundimin e mbytjes. (...) Shpëtimi i pak të mbijetuarve, që përpiqeshin të qëndronin në det (...) vazhdoi deri në orët e vona të natës. Kur, para agimit, (...) mbërritën avullore të tjera braziliane,  nuk gjetën më të mbijetuar.

Ajo anije, gati 150 metra e gjatë, kishte qenë krenaria e marinës tregtare në fillim të shekullit, linja më prestigjioze transatlantike e flotës italiane, që kishte transportuar personalitete si Arturo Toscanini, Luigi Pirandello (...). Por ato kohë kishin përenduar tashmë. Ndërkaq kishte pasur një luftë botërore, dhe konsumimi, neglizhenca dhe mirëmbajtja e dobët kishin bërë pjesën tjetër. (...) Kur u nis në udhëtimin e tij të fundit, për habinë e vetë komandantit, kishte më shumë se 1200 pasagjerë në bord, kryesisht emigrantë nga Piemonte, Liguria dhe Veneto. Por edhe nga Marche, nga Basilicata, nga Kalabria. Sipas të dhënave të siguruara nga autoritetet italiane të asaj kohe, pak më shumë se 300 persona humbën jetën  katastrofisht, shumica, anëtarë të ekuipazhit; por gazetat e Amerikës së Jugut raportuan një shifër shumë më të lartë, më shumë se dyfish, duke përfshirë edhe emigrantët e paligjshëm, disa dhjetëra emigrantë sirianë dhe punëtorë bujqësorë që, nga fshati italian, shkonin në Amerikën e Jugut për sezonin e dimrit.

E nënvlerësuar apo e mbuluar nga organet e regjimit, ajo anije e mbytur ishte 鈥淭itaniku鈥� italian.

Nuk mund t'ju them se sa herë e kam dëgjuar historinë e asaj anijeje që mbante emrin e vajzës së mbretit Vittorio Emanuele III (...) Princesha Mafalda. Kjo histori tregohej në familje. E  këndonin si këngë popullore  mërgimtarët, nga njëra anë e oqeanit - në tjetrën (...). Gjyshërit e mi dhe djali i tyre i vetëm, Mario, i riu që do të bëhej babai im, kishin blerë biletën për atë kalim të gjatë, për atë anije që u nis nga porti i Gjenovës më 11 tetor 1927, për në Buenos Aires. Por ata nuk e morën. (...) Nuk kishin arritur ta shesin me kohë gjithçka kishin. Në fund, për fatin e tyre, Bergogliot u detyruan të ndërrojnë biletën dhe ta shtyjnë nisjen për në Argjentinë. Prandaj unë jam këtu tani. Nuk mund ta përfytyroni sa herë e falënderova Provaninë Hyjnore me gjithë vetveten!