蜜桃交友

Pope

W ubieg艂ym roku podj臋li艣my refleksj臋 nad potrzeb膮 鈥瀙ój艣cia i zobaczenia鈥�, aby odkry膰 rzeczywisto艣膰 i móc j膮 opowiedzie膰, wychodz膮c od do艣wiadczenia wydarze艅 i spotka艅 z lud藕mi. Pod膮偶aj膮c po tej linii, chcia艂bym teraz zwróci膰 uwag臋 na inny czasownik, 鈥瀞艂ucha膰鈥�, który ma decyduj膮ce znaczenie w gramatyce komunikacji i jest warunkiem prawdziwego dialogu.
W rzeczywisto艣ci, tracimy zdolno艣膰 s艂uchania tych, którzy staj膮 przed nami, zarówno w normalnych codziennych relacjach, jak i w debatach na temat najwa偶niejszych kwestii 偶ycia obywatelskiego. Jednocze艣nie s艂uchanie zyskuje na znaczeniu poprzez nowy, wa偶ny rozwój na polu komunikacyjnym i informacyjnym, dzi臋ki ró偶nym ofertom podcastów i czatów audio, potwierdzaj膮c, 偶e pozostaje ono niezb臋dne w komunikacji mi臋dzyludzkiej.

Pewien wybitny lekarz, przyzwyczajony do leczenia ran duszy, zosta艂 zapytany, co jest najwi臋ksz膮 potrzeb膮 cz艂owieka. Odpowiedzia艂: 鈥濨ezgraniczne pragnienie bycia wys艂uchanym鈥�. Pragnienie, które cz臋sto pozostaje ukryte, ale stanowi wyzwanie dla ka偶dego, kto jest powo艂any do bycia wychowawc膮 lub formatorem, albo spe艂nia jak膮kolwiek rol臋 komunikuj膮cego si臋: rodzice i nauczyciele, pasterze i kapelani, pracownicy informacji i ci, którzy pe艂ni膮 s艂u偶b臋 spo艂eczn膮 lub polityczn膮.

S艂uchanie uchem serca

Z kart Biblii dowiadujemy si臋, 偶e s艂uchanie nie oznacza jedynie percepcji akustycznej, ale jest zasadniczo zwi膮zane z relacj膮 dialogu mi臋dzy Bogiem a ludzko艣ci膮. «Shema鈥� Israel - S艂uchaj, Izraelu» (Pwt 6, 4), wst臋p do pierwszego przykazania Tory jest nieustannie powtarzany w Biblii do tego stopnia, 偶e 艣w. Pawe艂 stwierdzi, i偶 «wiara rodzi si臋 ze s艂uchania» (Rz 10, 17). Inicjatywa nale偶y bowiem do Boga, który mówi do nas, a my odpowiadamy s艂uchaj膮c Go; a nawet to s艂uchanie pochodzi przecie偶 z Jego 艂aski, jak to si臋 dzieje w przypadku noworodka, który reaguje na spojrzenie i g艂os mamy oraz taty. W艣ród pi臋ciu zmys艂ów tym uprzywilejowanym przez Boga wydaje si臋 by膰 s艂uch, mo偶e dlatego, 偶e jest on mniej inwazyjny, bardziej dyskretny ni偶 wzrok, a zatem pozostawia cz艂owiekowi wi臋ksz膮 wolno艣膰.

S艂uchanie odpowiada pokornemu stylowi Boga. To w艂a艣nie to dzia艂anie pozwala Bogu objawi膰 si臋 jako Temu, który mówi膮c stwarza cz艂owieka na swój obraz, a s艂uchaj膮c rozpoznaje go jako swego rozmówc臋. Bóg kocha cz艂owieka: dlatego kieruje do niego S艂owo, dlatego 鈥瀗adstawia ucha鈥�, aby go s艂ucha膰.

Cz艂owiek, przeciwnie, ma tendencj臋 do uciekania od relacji, do odwracania si臋 plecami i 鈥瀦amykania uszu鈥�, aby nie musie膰 s艂ucha膰. Odmowa s艂uchania cz臋sto przeradza si臋 w agresj臋 wobec drugiego, jak to mia艂o miejsce w przypadku s艂uchaczy diakona Szczepana, którzy zatykaj膮c sobie uszy, wszyscy naraz zwrócili si臋 przeciwko niemu (por. Dz 7, 57).

Z jednej strony jest wi臋c Bóg, który zawsze si臋 objawia, komunikuj膮c si臋 bezinteresownie, a z drugiej strony cz艂owiek, który jest wezwany, aby dostraja膰 si臋, ws艂uchiwa膰 si臋. Pan wyra藕nie wzywa cz艂owieka do przymierza mi艂o艣ci, aby móg艂 on sta膰 si臋 w pe艂ni tym, kim jest: obrazem i podobie艅stwem Boga w swojej zdolno艣ci s艂uchania, przyjmowania, dawania przestrzeni innym. S艂uchanie jest przecie偶 wymiarem mi艂o艣ci.

Dlatego Jezus wzywa swoich uczniów do sprawdzenia jako艣ci ich s艂uchania. 鈥濽wa偶ajcie wi臋c, jak s艂uchacie鈥� (艁k 8, 18): tak upomina ich po opowiedzeniu przypowie艣ci o siewcy, sugeruj膮c, 偶e nie wystarczy s艂ucha膰, trzeba robi膰 to dobrze. Tylko ci, którzy przyjmuj膮 S艂owo sercem 鈥瀞zlachetnym i dobrym鈥� i wiernie je zachowuj膮, przynosz膮 owoce 偶ycia i zbawienia (por. 艁k 8, 15). Jedynie zwracaj膮c uwag臋 na to, kogo s艂uchamy, czego i jak s艂uchamy, mo偶emy wzrasta膰 w sztuce komunikacji, której centrum nie jest teoria czy technika, ale «zdolno艣膰 serca, która umo偶liwia blisko艣膰» (Adhortacja apostolska Evangelii gaudium, 171).

Wszyscy mamy uszy, ale cz臋sto nawet ci, którzy maj膮 doskona艂y s艂uch, nie s膮 w stanie us艂ysze膰 drugiego cz艂owieka. W rzeczywisto艣ci istnieje wewn臋trzna g艂uchota, gorsza od fizycznej. S艂uchanie 鈥� w istocie - nie dotyczy tylko zmys艂u s艂uchu, ale ca艂ej osoby. Prawdziwym miejscem s艂uchania jest serce. Król Salomon, cho膰 bardzo m艂ody, okaza艂 si臋 m膮dry, bo poprosi艂 Pana, aby da艂 mu «serce, które s艂ucha» (1 Krl 3, 9). 艢w. Augustyn zaprasza艂 do s艂uchania sercem (corde audire), aby przyjmowa膰 s艂owa uszami nie zewn臋trznie, ale duchowo w sercach: «Nie miejcie serca w uszach, ale uszy w sercu». Franciszek z Asy偶u napomina艂 swoich braci, aby «nachyli膰 ucho serca».

Dlatego pierwszym s艂uchaniem, które nale偶y odkry膰 na nowo w poszukiwaniu prawdziwej komunikacji, jest s艂uchanie samego siebie, swoich najprawdziwszych potrzeb, tych, które s膮 wpisane w najg艂臋bsze wn臋trze ka偶dej osoby. A mo偶emy zacz膮膰 jedynie od ws艂uchania si臋 w to, co czyni nas wyj膮tkowymi po艣ród stworze艅: pragnienie bycia w relacji z innymi i z Innym. Nie jeste艣my stworzeni do 偶ycia jako atomy, ale razem.

S艂uchanie jako warunek dobrej komunikacji

Jest pewien sposób wykorzystania s艂uchu, który nie jest prawdziwym s艂uchaniem, ale jego przeciwie艅stwem: pods艂uchiwaniem. W rzeczywisto艣ci wszechobecn膮 pokus膮, która dzi艣, w dobie sieci spo艂eczno艣ciowych, wydaje si臋 by膰 jeszcze bardziej narzucaj膮ca, jest pokusa pods艂uchiwania i 艣ledzenia, wykorzystywania innych dla w艂asnych korzy艣ci. Przeciwnie, tym, co czyni komunikacj臋 dobr膮 i w pe艂ni ludzk膮, jest w艂a艣nie s艂uchanie osoby, która stoi przed nami, twarz膮 w twarz, s艂uchanie drugiego, do którego zbli偶amy si臋 z lojaln膮, ufn膮 i szczer膮 otwarto艣ci膮.

Brak umiej臋tno艣ci s艂uchania, którego tak cz臋sto do艣wiadczamy w 偶yciu codziennym, jest niestety widoczny równie偶 w 偶yciu publicznym, gdzie zamiast s艂ucha膰 siebie nawzajem, cz臋sto mówi si臋 do siebie. Jest to przejaw tego, 偶e zamiast szuka膰 prawdy i dobra, szukamy konsensusu; zamiast s艂ucha膰, zwracamy uwag臋 na s艂uchalno艣膰. Z kolei dobra komunikacja nie stara si臋 zaimponowa膰 publiczno艣ci ci臋t膮 odpowiedzi膮 lub wra偶eniem, które d膮偶膮 do o艣mieszenia rozmówcy, ale zwraca uwag臋 na racje drugiej strony i stara si臋 uchwyci膰 z艂o偶ono艣膰 rzeczywisto艣ci. To smutne, gdy nawet w Ko艣ciele tworz膮 si臋 ideologiczne sojusze, a s艂uchanie zanika i ust臋puje miejsca ja艂owym sporom.

W rzeczywisto艣ci, w wielu dialogach w ogóle si臋 nie porozumiewamy. Po prostu czekamy, a偶 drugi sko艅czy mówi膰, aby narzuci膰 swój punkt widzenia. W takich sytuacjach, jak zauwa偶a filozof Abraham Kaplan, dialog staje si臋 duologiem, monologiem w dwóch g艂osach. W prawdziwej komunikacji, z drugiej strony, zarówno 鈥瀓a鈥� jak i 鈥瀟y鈥� s膮 鈥瀢ychodz膮ce鈥�, docieraj膮 do siebie nawzajem.
S艂uchanie jest wi臋c pierwszym nieodzownym sk艂adnikiem dialogu i dobrej komunikacji. Nie mo偶na komunikowa膰 si臋, je艣li najpierw si臋 nie s艂ucha, a bez umiej臋tno艣ci s艂uchania nie ma dobrego dziennikarstwa. Aby dostarcza膰 rzetelnych, wywa偶onych i kompletnych informacji, trzeba s艂ucha膰 przez d艂ugi czas. Aby zrelacjonowa膰 wydarzenie lub opisa膰 rzeczywisto艣膰 w reporta偶u, trzeba umie膰 s艂ucha膰, by膰 gotowym tak偶e do zmiany zdania i modyfikacji w艂asnych pocz膮tkowych za艂o偶e艅.

Tylko wtedy, gdy wyjdzie si臋 z monologu, mo偶na osi膮gn膮膰 zbie偶no艣膰 g艂osów, która jest gwarancj膮 prawdziwej komunikacji. S艂uchanie kilku 藕róde艂, 鈥瀗iezatrzymywanie si臋 w pierwszej gospodzie鈥� - jak ucz膮 nas eksperci w tej dziedzinie - zapewnia wiarygodno艣膰 i powag臋 przekazywanych przez nas informacji. S艂uchanie wi臋kszej ilo艣ci g艂osów, s艂uchanie siebie nawzajem, tak偶e w Ko艣ciele, w艣ród braci i sióstr, pozwala nam 膰wiczy膰 si臋 w sztuce rozeznawania, która zawsze jawi si臋 jako zdolno艣膰 orientowania si臋 w symfonii g艂osów.

Ale po co m臋czy膰 si臋 s艂uchaniem? Wielki dyplomata Stolicy Apostolskiej, kard. Agostino Casaroli, mówi艂 o 鈥瀖臋cze艅stwie cierpliwo艣ci鈥�, koniecznym, aby s艂ucha膰 i by膰 s艂uchanym w negocjacjach z najtrudniejszymi rozmówcami w celu uzyskania jak najwi臋kszego dobra w warunkach ograniczonej wolno艣ci. Ale nawet w mniej trudnych sytuacjach s艂uchanie wymaga zawsze cnoty cierpliwo艣ci, a tak偶e umiej臋tno艣ci pozwalania sobie na bycie zaskoczonym prawd膮, nawet je艣li jest to tylko fragment prawdy, w osobie, której s艂uchamy. Tylko zdumienie umo偶liwia poznanie. My艣l臋 o niesko艅czonej ciekawo艣ci dziecka, które patrzy na otaczaj膮cy je 艣wiat z szeroko otwartymi oczami. S艂uchanie z takim nastawieniem - z zachwytem dziecka w 艣wiadomo艣ci doros艂ego - jest zawsze wzbogacaj膮ce, poniewa偶 zawsze znajdzie si臋 co艣, cho膰by najmniejszego, czego mog臋 si臋 nauczy膰 od drugiego i wykorzysta膰 w swoim w艂asnym 偶yciu.

Umiej臋tno艣膰 s艂uchania spo艂ecze艅stwa w czasach zranionych przez d艂ug膮 pandemi臋 jest cenniejsza ni偶 kiedykolwiek. Tak ogromna nieufno艣膰, która nagromadzi艂a si臋 wcze艣niej wobec 鈥瀒nformacji oficjalnych鈥�, spowodowa艂a równie偶 鈥瀒nfodemi臋鈥�, w ramach której 艣wiat informacji coraz bardziej stara si臋 by膰 wiarygodny i przejrzysty. Musimy nadstawia膰 ucha i g艂臋boko ws艂uchiwa膰 si臋, zw艂aszcza w niepokoje spo艂eczne spot臋gowane spowolnieniem lub wstrzymaniem wielu dzia艂a艅 gospodarczych.

Równie偶 rzeczywisto艣膰 przymusowej migracji jest z艂o偶onym problemem i nikt nie ma gotowej recepty na jego rozwi膮zanie. Powtarzam, 偶e aby przezwyci臋偶y膰 uprzedzenia wobec migrantów i stopi膰 twardo艣膰 naszych serc, powinni艣my spróbowa膰 wys艂ucha膰 ich historii. Da膰 imi臋 i histori臋 ka偶demu z nich. Wielu dobrych dziennikarzy ju偶 to robi. I wielu innych chcia艂oby to zrobi膰, gdyby tylko mogli. Zach臋cajmy ich! Pos艂uchajmy tych historii! Ka偶dy b臋dzie móg艂 wtedy swobodnie wspiera膰 polityk臋 migracyjn膮, któr膮 uzna za najw艂a艣ciwsz膮 dla swojego kraju. Ale tak czy inaczej b臋dziemy mieli przed oczami nie liczby, nie gro藕nych agresorów, ale twarze i historie konkretnych ludzi, spojrzenia, oczekiwania, cierpienia m臋偶czyzn i kobiet, których b臋dziemy mogli wys艂ucha膰.

S艂ucha膰 si臋 w Ko艣ciele

Równie偶 w Ko艣ciele istnieje wielka potrzeba s艂uchania i ws艂uchiwania si臋. Jest to najcenniejszy i najbardziej odradzaj膮cy dar, jaki mo偶emy sobie nawzajem ofiarowa膰. My, chrze艣cijanie, zapominamy, 偶e pos艂uga s艂uchania zosta艂a nam powierzona przez Tego, który jest s艂uchaczem par excellence i do uczestnictwa, w którego dziele jeste艣my powo艂ani. «Powinni艣my s艂ucha膰 poprzez ucho Boga, je艣li chcemy móc przemówi膰 poprzez Jego S艂owo». Dlatego protestancki teolog Dietrich Bonhoeffer przypomina nam, 偶e pierwsza s艂u偶ba, jak膮 jeste艣my winni innym w komunii, polega na s艂uchaniu ich. Kto nie wie, jak s艂ucha膰 swojego brata, wkrótce nie b臋dzie ju偶 w stanie s艂ucha膰 Boga.
W dzia艂alno艣ci duszpasterskiej najwa偶niejszym dzie艂em jest 鈥瀉postolat ucha鈥�. S艂uchanie przed mówieniem, jak napomina aposto艂 Jakub: «Niech ka偶dy b臋dzie ch臋tny do s艂uchania, nieskory do mówienia» (1, 19). Udzieli膰 bezinteresownie troch臋 swojego czasu, aby s艂ucha膰 ludzi, jest pierwszym aktem mi艂o艣ci.

W艂a艣nie rozpocz膮艂 si臋 proces synodalny. Módlmy si臋, aby by艂a to wielka okazja do s艂uchania siebie nawzajem. Komunia bowiem nie jest wynikiem strategii i programów, ale buduje si臋 we wzajemnym s艂uchaniu si臋 braci i sióstr. Tak jak w chórze, jedno艣膰 nie wymaga jednolito艣ci, monotonii, ale wielo艣ci i ró偶norodno艣ci g艂osów, polifonii. Jednocze艣nie ka偶dy g艂os w chórze 艣piewa ws艂uchuj膮c si臋 w inne g艂osy i w odniesieniu do harmonii ca艂o艣ci. Ta harmonia jest pomy艣lana przez kompozytora, ale jej realizacja zale偶y od symfonii wszystkich oraz pojedynczych g艂osów.

Ze 艣wiadomo艣ci膮, 偶e uczestniczymy w komunii, która nas poprzedza i obejmuje, mo偶emy na nowo odkry膰 Ko艣ció艂 symfoniczny, w którym ka偶da osoba mo偶e 艣piewa膰 swoim w艂asnym g艂osem, przyjmuj膮c jako dar g艂os innych, aby ukaza膰 harmoni臋 ca艂o艣ci, któr膮 tworzy Duch 艢wi臋ty.

Rzym, u 艣w. Jan na Lateranie, 24 stycznia 2022 r., wspomnienie 艣w. Franciszka Salezego.