蜜桃交友

Federico Lombardi SJ – Watykan 

We wspó?czesnym ?wiecie Ko?ció? stoi przed wielkimi wyzwaniami. Najbardziej podstawowym jest kwestia wiary i g?oszenia Boga oraz Jezusa Chrystusa w dzisiejszym ?wiecie, z jego ogromnymi przemianami kulturowymi i antropologicznymi. Istniej? jednak tak?e specyficzne wyzwania, które bardzo g??boko wp?ywaj? na ?ycie Ko?cio?a i jego misj? ewangelizacyjn?. Jednym z najbardziej krytycznych problemów w ostatnich dziesi?cioleciach, poniewa? podwa?y? wiarygodno?? Ko?cio?a, a tym samym jego autorytet i zdolno?? do g?oszenia Ewangelii w wiarygodny sposób, jest sprawa wykorzystywania seksualnego nieletnich przez cz?onków kleru. Okry?o to cieniem niespójno?ci i nieszczero?ci instytucj? Ko?cio?a oraz wspólnot? ko?cieln? jako ca?o??. Jest to rzeczywi?cie bardzo powa?na sprawa.

Wraz z czasem i do?wiadczeniem, pocz?wszy od wykorzystywania seksualnego dzieci - które jest najpowa?niejsze - nauczyli?my si? poszerza? perspektyw? w ró?nych aspektach, tak ?e dzisiaj cz??ciej mówimy o nadu?yciach wobec osób ?wra?liwych” i wiemy, ?e nale?y je postrzega? nie tylko jako nadu?ycia seksualne, ale tak?e nadu?ycia w?adzy i sumienia, jak wielokrotnie podkre?la? Papie? Franciszek. Ponadto trzeba pami?ta?, ?e problem nadu?y?, w jego ró?nych wymiarach, jest problemem ogólnym spo?eczno?ci ludzkiej, w krajach, w których ?yjemy i na ró?nych kontynentach, i nie jest to problem wy??cznie Ko?cio?a katolickiego. Wr?cz przeciwnie, ka?dy, kto obiektywnie i szeroko bada t? kwesti?, dostrze?e, ?e istniej? bardzo ró?ne regiony, miejsca i instytucje, w których problem ten jest dramatycznie rozpowszechniony.

Jednocze?nie s?uszne jest, aby?my w sposób szczególny zaj?li si? problemem Ko?cio?a, ze wzgl?du - jak ju? wspomniano - na jego wiarygodno?? i spójno??. Ko?ció? w swoim nauczaniu zawsze k?ad? nacisk na postaw? odnosz?c? si? do p?ci i szacunek dla osoby. Dlatego, nawet je?li widzimy, ?e nie jest to problem wy??cznie Ko?cio?a, powinni?my traktowa? go nadzwyczaj powa?nie i zrozumie?, ?e ma on straszliw? wag? w kontek?cie ?ycia Ko?cio?a i g?oszenia Ewangelii Pana.

W szczególno?ci jest to obszar, w którym zagro?ona jest g??bia i prawda relacji z lud?mi, których godno?? nale?y szczególnie szanowa?. Jako chrze?cijanie i katolicy jeste?my dumni z tego, ?e uznajemy godno?? osoby za podstawow?, poniewa? osoba jest obrazem Boga. Dlatego jej pogwa?cenie, lekcewa?enie, traktowanie innych jak przedmioty, nieliczenie si? z ich cierpieniem i tym podobne, s? znakiem pora?ki w podstawowym punkcie naszej wiary i naszej wizji ?wiata.

W ostatniej reformie kanonicznego prawa karnego pojawi? si? aspekt, który mo?e wydawa? si? czysto formalny, ale z tego punktu widzenia jest bardzo istotny. Przest?pstwa nadu?y? zosta?y zaliczane do przest?pstw "przeciwko ?yciu, godno?ci i wolno?ci cz?owieka". Nie s? to ?rzeczy haniebne” czy ?niegodne duchownych”, ale podkre?la si?, ?e w perspektywie Ko?cio?a godno?? osoby musi znajdowa? si? w centrum i musi by? szanowana, poniewa? jest ona obrazem Boga. Jest to sprawa absolutnie podstawowa. Fakt przemiany, aby o wiele powa?niej traktowa? s?uchanie i szanowanie ka?dego cz?owieka, nawet ma?ego czy s?abego, jest jednym z wa?nych punktów na drodze nawrócenia i oczyszczenia Ko?cio?a w naszych czasach, aby by? wiarygodny.

Szczyt w 2019 r.: odpowiedzialno??, rozliczenie, przejrzysto??

Bez konieczno?ci ponownego przytaczania ca?ej historii dramatycznych wydarzeń i stanowisk Ko?cio?a w sprawie nadu?y? seksualnych, mo?emy dla uproszczenia odnie?? si? do ?Szczytu” z lutego 2019 r. Zosta? ona zwo?any przez Papie?a jako wydarzenie globalne, w którym ca?y Ko?ció?, poprzez przedstawicieli wszystkich konferencji biskupich, zgromadzeń zakonnych m?skich i ?eńskich, zgromadzi? si? dla u?wiadomienia sobie i podj?cia zaanga?owania, aby skuteczniej kontynuowa? drog? odnowy.

Organizacja tej konferencji (której przebieg zosta? opublikowany w tomie ?wiadomo?? i oczyszczenie, przez LEV) obraca?a si? wokó? trzech g?ównych punktów.

Przede wszystkim ?wiadomo?? i odpowiedzialno?? za problem, za kwestie zwi?zane z wykorzystywaniem seksualnym nieletnich i innych osób; znaczenie g??bokiego s?uchania i zrozumienia, ze wspó?czuciem i wspó?uczestnictwem, konsekwencji, cierpienia, powagi tego, co si? wydarzy?o i wydarza w tej dziedzinie. A wi?c: s?uchanie i wspó?czucie jako punkt wyj?cia dla postawy, któr? nale?y przyj??. Nast?pnie, oczywi?cie, potrzeba wymierzenia sprawiedliwo?ci za to, co zosta?o uczynione, a co by?o przest?pstwem i zaszkodzi?o innym. Nast?pnie nale?y przygotowa? si? do prewencji, tak aby te przest?pstwa si? nie powtarza?y - a przynajmniej zdarza?y si? coraz rzadziej - i aby ta dramatyczna rzeczywisto?? by?a kontrolowana. Wi??e si? to z kszta?ceniem wszystkich osób we wspólnocie ko?cielnej, a szczególnie osób kompetentnych, aby mog?y one dzia?a? i by? punktem odniesienia w rozwi?zywaniu problemu. Krótko mówi?c: ?wiadomo?? i odpowiedzialno?? we wspólnym rozwi?zywaniu tego problemu.

Kolejnym bardzo wa?nym, kluczowym punktem jest kwestia ?谤辞锄濒颈肠锄别苍颈补” (po angielsku mówi si? du?o o accountability) i przezwyci??enia kultury tuszowania lub ukrywania. Jednym z dramatycznych aspektów tego kryzysu jest to, ?e wydoby? on na powierzchni?, do ?wiadomo?ci publicznej, bardzo powa?ne sprawy, o których - nawet je?li czasami wiedzieli?my, ?e maj? miejsce – to by?y one systematycznie (i cz?sto z niemal ?naturaln?” postaw?) trzymane w cieniu lub ukrywane, ze wstydu lub w obronie honoru rodzin albo instytucji, których dotyczy?y, itd. St?d potrzeba przezwyci??enia postawy ukrywania i zamiast tego rozliczenie si? z tego, co zosta?o uczynione, równie? przez osoby odpowiedzialne. Poniewa? ta rzeczywisto?? ukrywania by?a rozpowszechniona na wszystkich poziomach, ale jeszcze bardziej na poziomie osób odpowiedzialnych - prze?o?onych wspólnot, biskupów itd. - fakt ujawnienia i zapewnienia, ?e wszyscy wezm? odpowiedzialno?? za swoje czyny, a wi?c osi?gnie si? pewno??, ?e idziemy w kierunku sytuacji jasno?ci, odpowiedzialno?ci i sprawiedliwo?ci, jest kolejnym z absolutnie koniecznych kroków.

A nast?pnie, i to jest trzeci punkt, który by? szeroko omawiany na konferencji, ?przejrzysto??” jest konsekwencj? tego, co powiedzieli?my. Nie oznacza to tylko wiedzy o tym, ?e by?y i s? przest?pstwa, mówienia o nich i wydobywania ich. Oczywi?cie, uznanie prawdziwo?ci faktów jest niezb?dne, ale przejrzysto?? oznacza równie? wiedz? i znajomo?? tego, co si? robi, aby zareagowa?, jakie procedury stosuje Ko?ció? we wszystkich swoich wymiarach, aby poradzi? sobie z tymi sytuacjami, jakie podejmuje ?rodki, jakie wnioski wyci?ga, w odniesieniu do winnych itd. W ten sposób równie? wspólnota ko?cielna i cywilna u?wiadamia sobie, ?e nie tylko dostrze?ono b??dy i przest?pstwa, ale ?e istnieje ca?a droga, w któr? wspólnota ?wiadomie si? anga?uje i za pomoc? której odpowiada na te problemy.

Wa?ne kroki podj?te po spotkaniu w 2019 r.

Je?li spotkanie w 2019 r. mia?o by? wspólnym punktem wyj?cia, trzeba przyzna?, ?e po nim rzeczywi?cie podj?to wiele kroków, wype?niaj?c wszystkie najwa?niejsze zobowi?zania podj?te w 2019 r. przez Papie?a i centralne w?adze Ko?cio?a. Do czego si? odnosimy?

Po pierwsze, ju? pod koniec marca 2019 r. zosta?y og?oszone nowe przepisy i wytyczne dotycz?ce Watykanu i Stolicy Apostolskiej, rozszerzaj?ce podej?cie, oprócz nadu?y? wobec dzieci, na ?osoby szczególnie wra?liwe”. Nast?pnie, 9 maja 2019 r., zosta?o promulgowane nowe prawo o wielkim znaczeniu dla ca?ego Ko?cio?a, Motu proprio Vos estis lux mundi – ?Wy jeste?cie ?wiat?em ?wiata”, w którym Papie? nakaza?, aby we wszystkich diecezjach zosta?y utworzone biura, które b?d? przyjmowa? skargi i inicjowa? procedury reagowania na nadu?ycia. Nie tylko to, ale tak?e zobowi?za? wszystkich ksi??y i zakonnice do zg?aszania wszelkich nadu?y?, o których si? dowiedzieli, a tak?e zach?ci? ?wieckich cz?onków Ko?cio?a do zg?aszania ich. Obecnie wszyscy ksi??a i zakonnice s? zobowi?zani w sumieniu do zg?aszania wszelkich przypadków wykorzystywania dzieci, o których si? dowiedz?, i to nie tylko tych dotycz?cych nieletnich, które s? najpowa?niejsze, ale tak?e tych dotycz?cych innych osób bezbronnych lub innych nadu?y? pope?nianych z u?yciem przemocy. Równie? osoby ?wieckie s? do tego zapraszane i musz? zna? dok?adne miejsce, w którym mog? z?o?y? skarg?. Jest to bardzo zdecydowany krok. Oczywi?cie trzeba sprawdzi?, czy jest on w pe?ni realizowany, ale jest to ju? prawo dla ca?ego Ko?cio?a. Jest to absolutnie fundamentalny krok podj?ty przez Papie?a, prawdopodobnie najwa?niejszy w tej dziedzinie od prawie dwudziestu lat. Ma?o tego, to samo prawo ustanawia równie? procedur? denuncjacji najwy?szych prze?o?onych - prze?o?onych generalnych zakonów, biskupów, kardyna?ów... - nie tylko za nadu?ycia, ale równie? za przypadki ?tuszowania”.. W ten sposób kwestie odpowiedzialno?ci i rozliczania zosta?y podj?te radykalnie.

Ponadto w grudniu 2019 r. zosta?a zniesiona ?tajemnica pontyfikalna” dotycz?ca aktów obejmuj?cych sprawy nadu?y? seksualnych, a to pozwala na wspó?prac? tak?e z w?adzami cywilnymi, w sposób ja?niejszy i lu?niejszy ni? dotychczas. A zatem wi?ksza ?przejrzysto??”. Nast?pnie, w lipcu 2020 roku, zosta?o sfinalizowane i opublikowane s?ynne Vademecum, o które bardzo prosi? sam Papie? i które wskaza? jako jeden z pierwszych celów spotkania w 2019 roku. Kongregacja Nauki Wiary opracowa?a go: ?wietny dokument, bardzo bogaty, który nie mówi wielkich nowo?ci, ale porz?dkuje i wyja?nia w sposób jasny, na u?ytek ka?dego biskupa i ka?dej osoby odpowiedzialnej, wszystkie kwestie, które powinni zna? i co powinni czyni? w ró?nych sytuacjach. Narz?dzie, które by?o naprawd? potrzebne. Kiedy to wysz?o, nie mówi?o si? o tym zbyt wiele, ale by? to jeden z zasadniczych punktów we wnioskach dotycz?cych spotkania w 2019 r. i zosta? on zrealizowany.

Niedawno, bo w uroczysto?? Zes?ania Ducha ?wi?tego w 2021 r., zosta?a opublikowana nowa Ksi?ga VI Kodeksu Prawa Kanonicznego, która zawiera ca?o?? ko?cielnego prawa karnego, przeformu?owanego i uporz?dkowanego w taki sposób, ?e nowe normy, które z biegiem lat zosta?y ustanowione w dziedzinie nadu?y?, podobnie jak w innych dziedzinach, s? teraz zebrane w Kodeksie Prawa Kanonicznego w sposób uporz?dkowany, podczas gdy wcze?niej pozostawa?y ?rozproszone” w ca?ej serii zaleceń i dokumentów.

Teraz - podkre?lamy - mo?na uzna?, ?e s? to dok?adnie te g?ówne rzeczy, których nale?a?o oczekiwa? od Papie?a i Stolicy Apostolskiej po spotkaniu w 2019 roku. I zosta?y one wykonane.

Mo?na doda?, ?e w tym samym okresie, w listopadzie 2020 r., ukaza? si? równie? obszerny ?Raport McCarricka”, po tym jak z woli Papie?a zosta?a szczegó?owo przestudiowana ca?a historia bardzo powa?nego skandalu, który wstrz?sn?? Ko?cio?em w Stanach Zjednoczonych i ca?ym Ko?cio?em: jak to by?o mo?liwe, ?e sprawca nadu?y? osi?gn?? wy?yny ko?cielnej odpowiedzialno?ci, jako arcybiskup Waszyngtonu i kardyna?. Publikacja ta mo?e by? równie? postrzegana jako bolesny, ale bardzo odwa?ny krok w kierunku przejrzysto?ci i gotowo?ci do rozliczenia si? z przest?pstw oraz odpowiedzialno?ci nawet na najwy?szych szczeblach Ko?cio?a.

Stajemy wi?c przed ogromnym, trudnym i bolesnym problemem wiarygodno?ci Ko?cio?a. Jednak?e wcale nie jest prawd?, ?e nic nie zosta?o zrobione lub ?e nie robi si? nic lub niewiele. Mo?na i trzeba jasno powiedzie?, ?e Ko?ció? powszechny zmierzy? si? i mierzy si? z tym problemem, podj?? niezb?dne kroki i ustanowi? normy, procedury oraz zasady, aby prawid?owo si? z nim upora?.

Droga przed nami: od norm do praktyki

Nie oznacza to oczywi?cie, ?e wszystko zosta?o zrobione, poniewa?, jak wiemy, czym innym jest ustanowienie norm, ram, a czym innym zmiana rzeczywisto?ci poprzez ich zastosowanie w praktyce. W?a?nie w tym kierunku zmierza zbli?aj?ca si? Konferencja Ko?cio?ów Europy ?rodkowej i Wschodniej, która odb?dzie si? we wrze?niu w Warszawie, po?wi?cona ochronie nieletnich i osób bezbronnych. W istocie, w ka?dym obszarze geograficznym i ko?cielnym, który ma wspólne aspekty i problemy z punktu widzenia historycznego i kulturowego, nale?y zastanowi? si?, gdzie jeste?my i jakie s? konkretne sposoby skutecznego prze?o?enia na rzeczywisto?? wskazań Ko?cio?a powszechnego. Dokonano tego w innych regionach: na przyk?ad oko?o rok temu odby?a si? du?a konferencja w Ameryce ?acińskiej, w Meksyku. Nast?pnie pandemia zak?óci?a prac? wielu programów i spowodowa?a opó?nienia. Ale na wielu kontynentach i w wielu regionach robi si? - lub ju? zosta?o zrobione to, co teraz jest w programie odnosz?cym si? do Europy ?rodkowo-Wschodniej. Jest to zatem zasadniczy krok na wspólnej drodze Ko?cio?a powszechnego, który dotyczy, ze swoj? specyfik?, tego obszaru geograficznego, kulturowego i ko?cielnego.

Podsumowuj?c. Wiele ju? zrobiono, zarówno na poziomie norm ogólnych, jak i na poziomie konkretnych do?wiadczeń. W niektórych cz??ciach wi?cej, w niektórych mniej. Wspólne spotkania s? konieczne, aby rozpowszechni? wiedz? i zrozumie? konkretne i skuteczne sposoby rozwi?zywania problemów. Jeste?my na drodze i pozostaniemy na niej, ale na drodze, która w swej istocie jest wystarczaj?co jasna, na której nale?y porusza? si? szybko i bez niepewno?ci, aby leczy? cierpienia, czyni? sprawiedliwo??, zapobiega? nadu?yciom, odbudowywa? zaufanie i wiarygodno?? wspólnoty ko?cielnej w niej samej i w jej misji dla dobra ?wiata.