蜜桃交友

Ks. Waldemar Turek

Wiele ?wi?tyń katolickich w Wiecznym Mie?cie budzi zachwyt pielgrzymów, ale bazylika Matki Bo?ej na Zatybrzu jest ko?cio?em unikalnym. I to zarówno ze wzgl?du na jego histori?, jak i przepi?kny wystrój wn?trza. 

W miejscu modlitw pierwszych chrze?cijan

Bazylika Santa Maria in Trastevere mie?ci si? w dzielnicy, w której w pierwszych wiekach gromadzili si? chrze?cijanie na modlitwach. Dzi? Zatybrze to bardzo popularne miejsce turystyczne.

W miejscu dzisiejszej bazyliki Santa Maria in Trastevere, uwa?anym za najstarszy na ?wiecie ko?ció? po?wi?cony Matce Bo?ej, znajdowa? si? w III wieku dom ?w. Kaliksta I, papie?a. Tam chrze?cijanie gromadzili si? na modlitwy. Wielu z nich, jak i sam Kalikst, zosta?o m?czennikami za wiar?. 

W tym miejscu ju? oko?o 340-350 roku staraniem papie?a Juliusza I zbudowano ko?ció?, pó?niej wielokrotnie przebudowywany. Dzi? ?wi?tynia przyci?ga uwag? ju? swoj? architektur? zewn?trzn?, zw?aszcza portykiem z pi?cioma ?ukami, dzwonnic? i umieszczonymi w górnej cz??ci fasady mozaikami ilustruj?cymi przypowie?? Jezusa o pannach nierozs?dnych i roztropnych.

Wn?trze bazyliki Santa Maria in Trastevere

?wi?tynia polskich kardyna?ów

Od czego zacz?? dok?adniejsze jej ogl?danie? Czy od bogatej w kolory mozaikowej pod?ogi w stylu cosmatesco? Czy od uroczego sufitu ze z?oconymi kasetonami zaprojektowanymi przez s?ynnego Domenichino? Czy te? od oryginalnych staro?ytnych kolumn, zwieńczonych kapitelami jońskimi i korynckimi, zdobi?cych swego czasu ?wi?tynie i budowle pogańskie? 

Wszystko to zas?uguje na uwag?, wszystko jest zabytkowe i dobrze zachowane, wszystko zach?ca do refleksji i modlitwy.

Polacy maj? dodatkowe powody, ?eby ten ko?ció? nawiedzi?. W g??bi prawej nawy bocznej znajduje si? grobowiec i pomnik kard. Stanis?awa Hozjusza, wszechstronnie wykszta?conego biskupa warmińskiego, który odegra? znacz?c? rol? na Soborze Trydenckim. To on za?o?y? ko?ció? i hospicjum ?w. Stanis?awa, do dzisiaj istniej?ce na Via Botteghe Oscure, w centrum Wiecznego Miasta. Zmar? w po?o?onej niedaleko Rzymu miejscowo?ci Capranica i zosta? pochowany w?a?nie w bazylice Matki Bo?ej na Zatybrzu, która by?a jego tytularnym ko?cio?em kardynalskim. 

Mo?e w?a?nie dlatego tak?e w naszych czasach papie?e przydzielali t? ?wi?tyni? kardyna?om znad Wis?y: b?. Stefanowi Wyszyńskiemu i Józefowi Glempowi.

Sceny z ?ycia Maryi

W?ród mozaik zdobi?cych ?ciany prezbiterium znajduje si? cykl sze?ciu scen wykonany przez Pietro Cavalliniego (1240–1330), przedstawiaj?cy g?ówne wydarzenia z ?ycia Maryi: narodziny, zwiastowanie, Bo?e narodzenie, pok?on trzech króli, ofiarowanie, za?ni?cie.

Oprócz bardzo wysokiej warto?ci estetycznej sceny te maj? szczególne znaczenie dla historii my?li ludzkiej, bo powsta?y w czasie, który zapowiada? bardzo powa?ne przeobra?enia w mentalno?ci i w pojmowaniu sztuki ludzi końca ?redniowiecza.

Mniej wi?cej w tym samym czasie pracowa? w Rzymie inny wielki mistrz sztuki mozaikowej Jacopo Torriti, autor urzekaj?cych scen o tematyce Maryjnej, które mo?emy do dzisiaj podziwia? w absydzie bazyliki Matki Bo?ej Wi?kszej.

W l?ni?cych z?otem i szlachetnymi kamieniami mozaikach Pietro Cavalliniego w Santa Maria in Trastevere znawcy sztuki upatruj? liczne elementy bizantyjskie. 

W scenie zwiastowania tron, na którym zasiada Naj?wi?tsza Dziewica, przypomina fasad? wspania?ej katedry gotyckiej. Nie wydaje si?, ?eby to by? przypadek, wszak w tym czasie w wielu miastach Europy powstawa?y ?wi?tynie, które opar?y si? próbie czasu i do dzisiaj przyci?gaj? do siebie wierz?cych i niewierz?cych otwartych na prawdziw? sztuk?.

Du?o finezji i delikatno?ci dostrzegamy w pok?onie trzech króli. Mo?emy podziwia? te? ofiarowanie i wreszcie scen? za?ni?cia Naj?wi?tszej Maryi Panny, z kolorowymi anio?ami i aposto?ami. W tej ostatniej odnosi si? wra?enie, tak jak gdyby Pietro Cavallini malowa? za pomoc? mozaiki, jakby by?y one poci?gni?ciami p?dzla. 

Wn?trze bazyliki Santa Maria in Trastevere

Mozaika Bo?ego Narodzenia

Na szczególn? uwag? zas?uguje mozaika przedstawiaj?ca Bo?e Narodzenie. Trzej anio?owie i dwaj pasterze adoruj? nowo narodzone Dzieci?. Poni?ej dostrzegamy siedz?cego ?w. Józefa, zamy?lonego, zatroskanego, jakby przewiduj?cego to, co go czeka…

Dziewica w pozycji pó?le??cej ma na sobie niebieski maforion – szat? wierzchni?, rodzaj d?ugiego i szerokiego kobiecego szala, si?gaj?cego od g?owy do stóp. Jego niebieska wersja wskazywa?a na Bosk? natur? Nowonarodzonego.

Dwaj anio?owie adoruj?cy Odkupiciela to wizualny komentarz do chwa?y rozbrzmiewaj?cej w niebiosach podczas wcielenia S?owa. Trzeci anio? trzyma rodzaj szarfy z wypisanymi po ?acinie s?owami: ?Annuntio vobis gaudium magnum”, czyli ?Zwiastuj? wam rado?? wielk?” (?k 2, 10). Odnosz? wra?enie, jakby ten anio? tak?e w naszych czasach by? Bo?ym wys?annikiem do wszystkich ludzi dobrej woli odwiedzaj?cych ten ko?ció?.

Opracowane na podstawie artyku?u ks. prof. Waldemara Turka w czasopi?mie ?Idziemy“ oraz jego ksi??ki ?Rzym. Miasto wiecznej nadziei. Rok ?wi?ty 2025“. Wydawnictwo Jedno??.