蜜桃交友

Karol Darmoros - Warszawa

To 艣wi臋to pa艅stwowe jest ho艂dem dla tych, którzy mimo formalnego zako艅czenia II wojny 艣wiatowej nie zgadzali si臋 na komunistyczne zniewolenie Polski i  zaanga偶owali si臋 w dzia艂alno艣膰 podziemn膮. Dzie艅 Pami臋ci ustanowi艂 w 2011 roku Sejm, przyjmuj膮c ustaw臋 zainicjowan膮 rok wcze艣niej przez ówczesnego prezydenta Lecha Kaczy艅skiego. 

Ks. Tomasz Trzaska zaznacza, 偶e cho膰 badaczom trudno nawet oszacowa膰 skal臋 zaanga偶owania duchownych w antykomunistyczne podziemie, to na pewno mo偶na wskaza膰 dobrze opisane historie kilku kap艂anów wprost wspieraj膮cych wykl臋tych. To przede wszystkim o. W艂adys艂aw Gurgacz 鈥濻em" oraz ks. Rudolf Marsza艂ek. Obaj byli zwi膮zani z ze zbrojnymi oddzia艂ami - pierwszy na S膮decczy藕nie z Polsk膮 Podziemn膮 Armi膮 Niepodleg艂o艣ciow膮, za艣 drugi z Narodowymi Si艂ami Zbrojnymi, wspó艂pracowa艂 na Podbeskidziu z oddzia艂em kpt. Henryka Flamego 鈥濨artka". Obaj zostali te偶 zamordowani z wyroków komunistycznych s膮dów - ojciec Gurgacz na Montelupich w Krakowie, a ksi膮dz Marsza艂ek na Rakowieckiej w Warszawie. IPN szacuje, ze w podziemie niepodleg艂o艣ciowe zaanga偶owa艂o si臋 120-180 tysi臋cy osób. 

鈥濷jciec W艂adys艂aw Gurgacz stanowi mocny punkt odniesienia - by艂 nie tylko kapelanem, edukowa艂 swych 偶o艂nierzy z etyki, z przedmiotów 艣cis艂ych, by艂 przyjacielem i kompanem. By艂 z nimi w oddziale i by艂 z nimi do ko艅ca, cho膰 mia艂 mo偶liwo艣膰 ucieczki przed aresztowaniem, to powiedzia艂 - by艂em z nimi w oddziale, by艂em z nimi w lesie, b臋d臋 z nimi tam, gdzie zostan膮 zabrani. Zap艂aci艂 za to najwy偶sza cen臋" - podkre艣la ks. Tomasz Trzaska. 

Kapelan Muzeum 呕o艂nierzy Wykl臋tych i Wi臋藕niów Politycznych PRL zwraca równie偶 uwag臋 na szeroko opisywane w materia艂ach UB, znajduj膮cych si臋 obecnie w Archiwum IPN, postawy ksi臋偶y diecezji 艂om偶y艅skiej. Na obszarze dzisiejszego województwa podlaskiego podziemie antykomunistyczne stanowi艂o istotn膮 si艂臋 a偶 do og艂oszonej w 1947 roku amnestii. Ks. Tomasz Trzaska relacjonuje, 偶e duchowni z diecezji 艂om偶y艅skiej wykazywali 鈥瀗iezwykle niez艂omn膮" postaw臋. 鈥濸ostaw臋, która pokazuje nie tylko, 偶e kto艣 udziela wsparcia, 偶e ma kontakt z podziemiem - UB nazywa艂o je bandytami - ale, 偶e dzia艂ano te偶 po艣rednio" - zauwa偶a kap艂an. 

Rozmówca Radia Watyka艅skiego wskazuje na patriotyczne nastawienie polskiego duchowie艅stwa, co przejawia艂o si臋 cho膰by w kazaniach. 鈥濳iedy wierni s艂yszeli o postawach patriotycznych, o postawach antykomunistycznych, wówczas wiedzieli, 偶e ci, którzy poszli do lasu, ci, którzy s膮 w podziemiu, oni s膮 po dobrej stronie, a zatem ich trzeba wspiera膰" - wyja艣nia ks. Trzaska. Przywo艂uje te偶 s艂owa Jana Kmio艂ka, 偶o艂nierza niez艂omnego ziemi pu艂tuskiej i wyszkowskiej, który napisa艂: 鈥炁紋jemy z 偶yczliwo艣ci ludno艣ci cywilnej". 

W tych okoliczno艣ciach tzw. 鈥瀌zia艂alno艣ci antypa艅stwowej鈥� wszystkim duchownym grozi艂y wysokie kary. 鈥濿 zasadzie w ka偶dym z tych paragrafów by艂o napisane, 偶e podlega karze wi臋zienia lub karze 艣mierci. Wówczas - w zale偶no艣ci od kwalifikacji s臋dziego, tacy kap艂ani mogli ponosi膰 kary" - t艂umaczy ks. Trzaska. Jak dodaje, prawo stalinowskiej Polski przewidywa艂o, 偶e w zasadzie ka偶dy czyn zabroniony móg艂 zosta膰 鈥瀙odci膮gni臋ty" pod prób臋 鈥瀦brojnego obalenia ustroju". Taki zarzut us艂ysza艂 26 kwietnia 1951 roku ks. Zygmunt Kaczy艅ski, przedwojenny dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej oraz minister wyzna艅 religijnych i o艣wiecenia publicznego w Rz膮dzie RP na uchod藕stwie. Po czterech miesi膮cach duchowny us艂ysza艂 wyrok 10 lat wi臋zienia, mimo interwencji Watykanu i Episkopatu Polski. Dwa lata pó藕niej - 13 maja 1953 roku 鈥� zosta艂 najprawdopodobniej zamordowany w wi臋zieniu mokotowskim w Warszawie. 鈥濻ta艂 si臋 symbolem, a sw膮 dzieln膮 postaw膮 w ci膮gu czterech lat pobytu w wi臋zieniu da艂 wspania艂y przyk艂ad ducha kap艂a艅skiego" - napisa艂 o ks. Kaczy艅skim prymas Polski, kardyna艂 Stefan Wyszy艅ski.

W dyskusji na temat relacji Ko艣ció艂-podziemie niepodleg艂o艣ciowe cz臋sto przywo艂uje si臋 tre艣膰 porozumienia Pa艅stwo-Ko艣ció艂 z kwietnia 1950 roku. W jego 8. punkcie czytamy, 偶e Ko艣ció艂 b臋dzie zwalcza膰 鈥瀦brodnicz膮 dzia艂alno艣膰 band podziemia", a tak偶e pi臋tnowa膰 i kara膰 duchownych zaanga偶owanych w t臋 dzia艂alno艣膰鈥�. Ks. Tomasz Trzaska podkre艣la, 偶e ten zapis nie jest to偶samy z postaw膮 duchowie艅stwa i samego Prymasa Tysi膮clecia - postaw膮 pomocow膮 i propatriotyczn膮. 鈥濻膮 艣wietne opracowania profesora Jana 呕aryna na temat tego porozumienia. W sensie 艣cis艂ym ten zapis by艂 martwy. To jest te偶 niezwykle delikatny moment - kiedy prymas Wyszy艅ski szuka nie tyle kompromisu, co ustalenia pewnych warunków pokoju, nawet wiedz膮c, 偶e pewne przepisy nie b臋d膮 egzekwowane" - t艂umaczy kapelan Muzeum przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. 

Dzia艂aj膮ce tam Muzeum 呕o艂nierzy Wykl臋tych i Wi臋藕niów Politycznych PRL jest jednym z g艂ównych miejsc obchodów Narodowego Dnia Pami臋ci 呕o艂nierzy Wykl臋tych. Kulminacja uroczysto艣ci pod has艂em 鈥濶iez艂omni-Niezapomniani" w dniach 1-2 marca. Wydarzenia potrwaj膮 do 7 marca, gdy przypada 75. rocznica komunistycznego mordu na mjr. Hieronimie Dekutowskim 鈥瀂aporze". 

Narodowy Dzie艅 Pami臋ci 呕o艂nierzy Wykl臋tych przypada w rocznic臋 wykonania egzekucji na cz艂onkach IV Zarz膮du G艂ównego Zrzeszenia 鈥濿olno艣膰 i Niezawis艂o艣膰鈥�. 1 marca 1951 roku w wi臋zieniu mokotowskim 鈥瀖etod膮 katy艅sk膮鈥� zosta艂 zamordowany prezes WiN, podpu艂kownik 艁ukasz Ciepli艅ski 鈥濸艂ug". Zgin臋li te偶 jego najbli偶si wspó艂pracownicy: Adam Lazarowicz, Mieczys艂aw Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek B艂a偶ej, Józef Batory i Karol Chmiel. Ich cia艂a komuni艣ci zakopali w nieznanym miejscu.

(autor jest pracownikiem Polskiego Radia)