Ներսէս Շնորհալիի պատասխանը Մանուէլ Կայսրի երրորդ նամակ
Ս. Ներսէս Շնորահալի Կաթողիկոսի երրորդ նամակը՝ նախորդներէն շատ աւելի համառօտ է եւ կը սկսի յոյներու Կիռ Մանուէլի կայսերական տիտղոսներու կրկնակի թուարկումով։ Տիտղոսներու տարափ մը՝ որ նախապէս այսքան շռայլօրէն չէր օգտագործած. «քրիստոսապսակեալ, ծիրանածին, բարձր եւ յաղթող, միշտ օգոստոս եւ ինքնակալ հոռոմոց, սուրբ թագաւոր»։ Նամակի ընթերցումը եւ բանբերներու պատգամն ընկալելը շեշտելէ ետք, Հայրապետը իր պատասխանը կը շարադրէ միշտ սուրբգրային մէջբերումներով հիմնաւորելով իր պատճառաբանութիւնը։
Երեք հարց կրկին անգամ բարձրացուցած էին յոյները, նախ՝ Քրիստոսի «մի բնութիւն» արտայայտութիւնը, երկրորդ՝ որոշ եկեղեցական տօներն ու աւանդութիւնները, եւ երրորդ՝ եկեղեցական որոշ ժողովներու ընդունումը։ Այս երեքը առանձին առանձին սեղմ քննարելէ Շնորհալի երեք անգամին ալ կը կրկնէ թէ լիարժէք պատասխանը պիտի տրուի «ժողովին», «երբ գումարուի հայերու ընդհանուր ժողովը», «գալիք պաշտօնական ժողովին», ուր, Շնորհալի մեծ համոզումով կը յայտարարէ թէ «Քրիստոս ներկայ կ՚ըլլայ, ըստ իր անունով հաւաքուածներուն տուած խոստումին»։
Յոյներու յարուցած խնդիրները քննելով, Շնորհալի կը շեշտէ թէ Սիմոն ծերունիի մարգարէացածին պէս Քրիստոս դարձած է «նշան հակառակութեան», եւ հետեւաբար կ՚անցնի քննարկելու Քրիստոսի բնութեան վերաբերող հարցը։ Շնորհալի կը հաստատէ թէ Ս. Կիւրեղի «մէկ բնութիւն» արտայայտութեան մասին գայթակղութիւնը՝ սխալ ըմբռնումի խնդիր է, գրելով. «կը թուի թէ այս տարակոյսի պատճառը այլ բան չէ բայց թարգմանութեան տարբերութիւն եւ իմաստը ոչ ուղիղ հասկնալը»։ Եւ բացատրելու համար այս արտայայտութեան օգտագործումը հայոց մօտ, կը նշէ. «Մեր լեզուի մէջ մի բնութիւն խօսքով ըսելը՝ անճառ միութիւնը կը նշանակէ, այն մտքով՝ փոխանակ ըսելու թէ երկու բնութիւններէ միաւորուած մէկ անձի մէջ. իսկ ի՞նչ գայթակղութեան պատճառ կրնայ առաջանալ ասկէ, անոնց համար որ ողջմտութեամբ նային խօսքի իմաստին», կը գրէ Շնորհալին։
Տօներու, աւանդութիւններու, եկեղեցական կարգերու եւ այլ դաւանական հարցերու վերաբերեալ խնդիրները լուծելու համար Շնորհալի երկու կարեւոր սկզբունք կը նշէ. նախ՝ թէ այս ամէնը կրնայ իրականանալ միայն փոխ զիջումով, երբ երկու կողմերն ալ ընդունին եւ տրամադիր ըլլան իրար գայթակղեցնող հարցերը վերացնելու, ոչ թէ «մոլորութենէ մը դէպի ճշմարտութիւն վերադարձնելու պէս», կամ «շեղած մտքերը դէպի նորաձեւ կարծիքներ ուղղելով», այլ պատճառաբանութեամբ պարզաբանելով ամէն ինչ։ Իսկ այս բոլորի մղիչ ոյժը պէտք է ըլլայ միմիայն Աստուծոյ շնորհքը, աստուածային սէրը եւ խաղաղութեան տենչանքը։
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ