?Laudate Deum” - apel Papie?a reakcj? na kryzys klimatyczny
Pope
?List ten jest zatytu?owany 'Pochwalony b?d?, Panie'. Bowiem cz?owiek, który chce zast?pi? Boga, staje si? najgorszym zagro?eniem dla samego siebie.” Te s?owa kończ? now? Adhortacj? apostolsk?. Tekst dokumentu stanowi kontynuacj? encykliki Laudato sì z 2015 roku. W sze?ciu rozdzia?ach podzielonych na siedemdziesi?t trzy punkty, w perspektywie konferencji COP28, która za dwa miesi?ce odb?dzie si? w Dubaju, Nast?pca ?w. Piotra apeluje o wspó?odpowiedzialno?? w pilnej kwestii zmian klimatycznych, poniewa? ?goszcz?cy nas ?wiat rozpada si? i by? mo?e zbli?a si? do punktu krytycznego”. Zmiany klimatyczne s? jednym z ?g?ównych wyzwań stoj?cych przed spo?eczeństwem i wspólnot? ?wiatow?”, gdy? ich ?skutki (...) ponosz? osoby najbardziej bezbronne” (Laudate Deum, nr 3).
Coraz bardziej wyra?ne symptomy zmian klimatycznych
W pierwszym rozdziale Papie? Franciszek wyja?nia, ?e cho?by?my usilnie starali si? temu zaprzeczy?, ?oznaki zmian klimatycznych s? coraz bardziej oczywiste”. Zwraca uwag?, ?e coraz cz??ciej do?wiadczamy ?zjawisk ekstremalnych, cz?stych okresów wyj?tkowych upa?ów, susz i innych dolegliwo?ci ze strony Ziemi”. Przypomina równie?, i? zosta?o udowodnione, ??e niektóre zmiany klimatu wywo?ane przez cz?owieka, znacznie zwi?kszaj? prawdopodobieństwo cz?stszych i bardziej intensywnych zdarzeń ekstremalnych”. W odniesieniu do tych, którzy staraj? si? zminimalizowa? skutki zmian klimatycznych stwierdza, ?e ?to, czego obecnie jeste?my ?wiadkami, to niezwyk?e przyspieszenie ocieplenia”. Papie? zwraca równie? uwag?, ?e ?prawdopodobnie za kilka lat wiele grup ludno?ci b?dzie musia?o przenie?? swoje domy z powodu tych zdarzeń” (6).
To nie jest wina ubogich
Tym, którzy obwiniaj? ubogich o posiadanie zbyt licznego potomstwa i staraj? si? rozwi?za? problem ?poprzez okaleczanie kobiet w krajach mniej rozwini?tych”, Papie? Franciszek przypomina, ?e ?bardzo niski procent najbogatszej ?wiatowej populacji zanieczyszcza wi?cej, w porównaniu do 50 procent najbiedniejszej ?wiatowej populacji”. Afryka natomiast, gdzie mieszka ?ponad po?owa osób najubo?szych na ?wiecie, jest odpowiedzialna za zaledwie u?amek emisji historycznych” (9). Papie? podwa?a równie? opinie tych, którzy uwa?aj?, ?e ograniczenie zu?ycia paliw kopalnych doprowadzi ?do zmniejszenia liczby miejsc pracy”, podczas gdy w rzeczywisto?ci ?miliony ludzi trac? prac? z powodu ró?nych konsekwencji zmian klimatycznych”. Realizacja ?dobrze zarz?dzanej” transformacji w celu wykorzystywania odnawialnych ?róde? energii jest w stanie ?wygenerowa? niezliczone miejsca pracy w ró?nych sektorach”. ?Dlatego te? politycy i przedsi?biorcy musz? natychmiast zaj?? si? t? kwesti?” (10).
Zmiany klimatyczne s? niew?tpliwie powodowane przez cz?owieka
?Nie mo?na ju? w?tpi? w ludzkie – antropogeniczne – przyczyny zmian klimatycznych” - stwierdza Franciszek. ?St??enie gazów cieplarnianych w atmosferze (...) w ci?gu ostatnich pi??dziesi?ciu lat (...) ma mocne przyspieszenie” (11). Równocze?nie ?temperatura ros?a w bezprecedensowym tempie, niespotykanym w ci?gu ostatnich dwóch tysi?cy lat ” (12). Skutkiem tych zjawisk jest zakwaszenie mórz i topnienie lodu, a zbie?no?? tych zjawisk - przy równoczesnym wzro?cie emisji gazów cieplarnianych - ?nie da si? ukry?”. ?Zdecydowana wi?kszo?? naukowców zajmuj?cych si? klimatem popiera t? korelacj? i tylko niewielki odsetek z nich próbuje zaprzeczy? takim dowodom”. Niestety - jak zauwa?a Papie? - kryzys klimatyczny nie jest problemem interesuj?cym ?najwi?ksze pot?gi gospodarcze, którym zale?y na osi?gni?ciu maksymalnego zysku przy najni?szych kosztach i w mo?liwie najkrótszym czasie” (13).
Mamy ma?o czasu, by unikn?? najbardziej tragicznych skutków
?Jestem zmuszony – stwierdza Franciszek - dokona? tych wyja?nień, które mog? wydawa? si? oczywiste, z powodu pewnych lekcewa??cych i nierozs?dnych opinii, które znajduj? nawet w Ko?ciele katolickim. Nie mo?emy ju? jednak w?tpi?, ?e przyczyn? niezwyk?ej szybko?ci tak niebezpiecznych zmian jest niezaprzeczalny fakt: ogromny rozwój zwi?zany z nieograniczon? ingerencj? cz?owieka w przyrod?” (14). Niestety, niektóre skutki zmian klimatycznych b?d? nieodwracalne przez setki lat. Tak wi?c ?pilnie potrzebna jest szersza wizja...” która jednak nie wymaga ?od nas niczego wi?cej ni? pewnej odpowiedzialno?ci za dziedzictwo, jakie zostawimy za sob? po naszym przej?ciu przez ten ?wiat” (18).
Wed?ug technokratycznego paradygmatu cz?owiek nie ma ?adnych ograniczeń
W drugim rozdziale Adhortacji Franciszek porusza kwesti? technokratycznego paradygmatu, który polega ?na my?leniu, jak gdyby rzeczywisto??, dobro i prawda spontanicznie wyp?ywa?y z samej mocy technologii i ekonomii” (20) i opiera si? na idei istoty ludzkiej bez ?adnych ograniczeń. ?Ludzko?? nigdy nie mia?a tyle w?adzy nad sob? sam?, i nie ma gwarancji, ?e dobrze j? wykorzysta, zw?aszcza bior?c pod uwag? sposób, w jaki si? ni? pos?uguje. [...] W jakich r?kach spoczywa i w jakie r?ce mo?e wpa?? tak wielka w?adza? Straszliwie gro?ne jest to, ?e le?y ona w r?kach ma?ej cz??ci ludzko?ci” (23). Papie? podkre?la, ?e ?mówimy, ?e otaczaj?cy nas ?wiat nie jest przedmiotem wyzysku, nieokie?znanej eksploatacji, nieograniczonych ambicji” (25). Przypomina tak?e, ?e jeste?my ?cz??ci? przyrody”, co wyklucza ?pogl?d, jakoby cz?owiek by? kim? obcym, czynnikiem zewn?trznym zdolnym jedynie do szkodzenia ?rodowisku” (26).
Moralny upadek w?adzy: marketing i fa?szowanie informacji
Dokonali?my ?imponuj?cego i zdumiewaj?cego post?pu technologicznego i nie zdajemy sobie sprawy, ?e jednocze?nie stali?my si? bardzo niebezpieczni, zdolni zagrozi? ?yciu wielu istot i naszemu w?asnemu przetrwaniu” (28). ?Upadek etyczny rzeczywistej w?adzy jest maskowany przez marketing i fa?szywe informacje, b?d?ce u?ytecznymi mechanizmami w r?kach tych, którzy maj? wi?ksze zasoby, by za ich po?rednictwem wp?ywa? na opini? publiczn?” (29). Powoduje to, ?e ?zdezorientowani i zachwyceni w obliczu obietnic tak wielu fa?szywych proroków, sami ubodzy wpadaj? czasami w oszustwo ?wiata, który nie jest dla nich zbudowany” (31), podczas gdy w ?wiecie obserwujemy ?niezaprzeczaln? dominacj? tych, którzy urodzili si? w lepszych warunkach do rozwoju” (32).
S?abo?ci polityki mi?dzynarodowej
W kolejnym rozdziale Adhortacji Papie? pisze o s?abo?ciach polityki mi?dzynarodowej, podkre?laj?c potrzeb?, by ?preferowano umowy wielostronne mi?dzy państwami” (34). Pragnie organizacji ??wiatowych, obdarzonych autorytetem, aby zapewni? globalne dobro wspólne”. Powinny by? one ?wyposa?one w rzeczywist? w?adz?, aby zapewni? realizacj? pewnych niezbywalnych celów” (35). Franciszek ubolewa, ??e globalne kryzysy s? marnowane” tak jak w przypadku kryzysu finansowego 2007-2009 i pandemii, które zosta?y ?ukierunkowane na wi?kszy indywidualizm, wi?ksz? dezintegracj?, wi?ksz? wolno?? dla prawdziwie mo?nych, którzy zawsze znajduj? drog? wyj?cia bez szwanku” (36). Dzisiaj wyzwaniem jest poszukiwanie nowego multilateralizmu ?w ?wietle nowej sytuacji ?wiatowej” (37) – pisze Papie?, przyznaj?c, ?e wiele stowarzyszeń i organizacji spo?eczeństwa obywatelskiego rekompensuje s?abo?ci mi?dzynarodowej wspólnoty.
Nie potrzeba instytucji, które chroni? silniejszych
Franciszek proponuje multilateralizm ?oddolny”, nieb?d?cy ?jedynie decyzj? elit w?adzy” (38). Podkre?la, ?e ?do skutecznej wspó?pracy potrzebne s? inne ramy” (42), pozwalaj?ce reagowa? odpowiednio dzi?ki ?globalnym mechanizmom”, które jednak wymagaj? ?ustanowienia powszechnych i skutecznych zasad” (42). Dlatego te? potrzebna jest ?swego rodzaju wi?ksza demokratyzacja w sferze globalnej, aby wyrazi? i uwzgl?dni? ró?ne sytuacje”. Wówczas ?nie b?dzie ju? u?yteczne wspieranie instytucji, które chroni? prawa najsilniejszych, nie troszcz?c si? o prawa wszystkich” (43).
Oczekiwania wobec COP28 w Dubaju
W nast?pnym rozdziale, w perspektywie COP28, Franciszek pisze: ?nie mo?emy wyrzec si? marzenia, ?e COP28 doprowadzi do stanowczego przyspieszenia transformacji energetycznej ze skutecznymi zobowi?zaniami, które mog? by? monitorowane w sposób sta?y. Ta Konferencja mo?e by? punktem zwrotnym” (54). Niestety bowiem ?konieczne przej?cie w kierunku czystych energii (...) nie post?puje wystarczaj?co szybko” (55).
Do?? ju? kpin z ochrony ?rodowiska
Franciszek apeluje, by po?o?y? kres ?nieodpowiedzialnym kpinom” ze strony tych, którzy szydz? z ochrony ?rodowiska w imi? interesów gospodarczych. Jest to bowiem ?problem humanitarny i spo?eczny na wielu poziomach (i) dlatego wymaga zaanga?owania wszystkich”. W odniesieniu do protestów grup nastawionych radykalnie, Papie? stwierdza, ?e wype?niaj? one ?pustk? w spo?eczeństwie”, podczas gdy ?ka?da rodzina powinna my?le?, ?e stawk? jest przysz?o?? ich dzieci” (58) i wywiera? na rz?dz?cych ?zdrow? presj? spo?eczn?”. Papie? wyra?a nadziej?, ?e COP28 doprowadzi do okre?lenia ?wi???cych form transformacji energetycznej”, które b?d? skuteczne i b?d? ?mog?y by? ?atwo monitorowane” (59). ?Ufajmy, ?e ci, którzy podejm? dzia?ania, b?d? strategami zdolnymi do my?lenia o wspólnym dobru i przysz?o?ci swoich dzieci, a nie o partykularnych interesach kilku krajów lub firm” - pisze Franciszek, wyra?aj?c pragnienie, by ?w ten sposób okazali szlachetno?? polityki, a nie jej hańb?” (60).
Zaanga?owanie wynikaj?ce z wiary w Chrystusa
Papie? pisze tak?e o powodach zaanga?owania na rzecz ?rodowiska naturalnego, wynikaj?cych z wiary w Chrystusa i zach?ca ?braci i siostry innych religii, aby uczynili to samo” (61). ??wiatopogl?d judeochrze?cijański podtrzymuje szczególn? i centraln? warto?? istoty ludzkiej po?ród wspania?ego koncertu wszystkich istot”, które ?tworz? rodzaj uniwersalnej rodziny, wspania?ej komunii pobudzaj?cej do ?wi?tego, serdecznego i pokornego szacunku” (67). ?Nie jest to wytwór naszej woli, ma inne pochodzenie, które le?y u podstaw naszej istoty, poniewa? Bóg z??czy? nas tak ?ci?le z otaczaj?cym nas ?wiatem” (68). Tym, co naprawd? si? liczy, pisze Franciszek, jest ?pami?tanie, ?e nie ma trwa?ych zmian bez zmian kulturowych, bez dojrzewania sposobu ?ycia i przekonań spo?ecznych, i nie ma zmian kulturowych bez zmian w osobach” (70). Gdy? przecie? ?wysi?ki rodzin, by mniej zanieczyszcza?, ogranicza? ilo?? odpadów, m?drze konsumowa?, tworz? now? kultur?” (71). Papie? na zakończenie Adhortacji przypomina raz jeszcze, ?e ?emisje na osob? w Stanach Zjednoczonych s? oko?o dwukrotnie wy?sze ni? w przypadku mieszkańca Chin, i oko?o siedmiokrotnie wy?sze ni? ?rednia w najbiedniejszych krajach”, a tak?e podkre?la, ?e ?powszechna zmiana nieodpowiedzialnego stylu ?ycia zwi?zanego z modelem zachodnim, mia?aby znacz?cy d?ugoterminowy skutek”. Zwraca wreszcie uwag?, ?e ?w ten sposób, wraz z bardzo potrzebnymi decyzjami politycznymi, byliby?my na drodze do wzajemnego uzdrowienia” (72).
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.