蜜桃交友

Alessandro Gisotti – Watykan

?Umi?owana Amazonia ukazuje si? przed ?wiatem z ca?ym swoim blaskiem, dramatem, swoj? tajemnic?”. Tak zaczyna si? posynodalna adhortacja apostolska Querida Amazonia. W pierwszych punktach (2-4) Papie? wyja?nia znaczenie adhortacji, w której wiele jest odniesień do dokumentów episkopatów krajów amazońskich, a tak?e do poezji autorów zwi?zanych z Amazoni?. Podkre?la, ?e pragnie ?wyrazi? odd?wi?k”, jaki synod w nim wywo?a?. Precyzuje, ?e nie zamierza zast?powa? ani powtarza? Dokumentu końcowego, lecz zach?ca do jego lektury w ca?o?ci, z nadziej?, ?e ca?y Ko?ció? si? nim zainspiruje i ubogaci, a Ko?ció? w Amazonii postara si? go wprowadzi? w ?ycie. Franciszek dzieli si? swymi marzeniami o Amazonii (5-7), której los wszystkich powinien niepokoi?, poniewa? ta ziemia jest równie? nasz? ziemi?. I tak Papie? formu?uje cztery wielkie marzenia: aby Amazonia walczy?a o prawa najubo?szych, broni?a bogactwa kulturalnego, z zazdro?ci? strzeg?a nieodpartego pi?kna natury, i w końcu, by wspólnoty chrze?cijańskie potrafi?y zaanga?owa? si? i ?wcieli?” w Amazonii.

Marzenie spo?eczne: Ko?ció? u boku ciemi??onych

Pierwszy rozdzia? Querida Amazonia koncentruje si? na ?marzeniu spo?ecznym” (8). Podkre?la, ?e prawdziwe podej?cie ekologiczne jest równie? podej?ciem spo?ecznym, a doceniaj?c dobry styl ?ycia ludno?ci tubylczej, przestrzega przed ?konserwacjonizmem”, który troszczy si? jedynie o ?rodowisko. W mocnych s?owach mówi o niesprawiedliwo?ci i przest?pczo?ci (9-14). Przypomina, ?e ju? Benedykt XVI pot?pia? ?niszczenie ?rodowiska naturalnego Amazonii”, ostrzega, ?e ludy pierwotne s? podporz?dkowywane czy to w?adzom lokalnym czy to zewn?trznym. Zdaniem Papie?a dzia?ania gospodarcze, które pot?guj? zniszczenia, mordy, korupcj? zas?uguj? na miano ?niesprawiedliwo?ci i przest?pczo?ci”. Za Janem Pawe? II powtarza, ?e globalizacja nie mo?e si? sta? nowym kolonializmem.

Wys?ucha? ubogich w sprawie przysz?o?ci Amazonii

W obliczu tak wielkiej niesprawiedliwo?ci Papie? prosi, by poczu? oburzenie i prosi? o przebaczenie (15-19). Zdaniem Franciszka potrzebne s? sieci solidarno?ci i rozwoju. Wszystkich wzywa do dzia?ania, równie? przywódców politycznych. W tym kontek?cie Papie? zastanawia si? nad ?zmys?em wspólnotowym” (20-22). Przypomina, ?e dla ludów amazońskich relacje mi?dzyludzkie s? przenikni?te otaczaj?c? przyrod?. Z tego te? wzgl?du do?wiadczaj? prawdziwego ?wykorzenienia”, kiedy musz? emigrowa? do miasta. Ostatnia cz??? tego rozdzia?u po?wi?cona jest ?zniszczonym instytucjom” (23-25) i dialogowi spo?ecznemu (26-27). Papie? pot?pia z?o korupcji, która zatruwa państwo i jego instytucje. Ma nadziej?, ?e Amazonia stanie si? miejscem dialogu spo?ecznego, przede wszystkim z ostatnimi. Apeluje, by g?os ubogich w sprawie Amazonii by? g?osem najwa?niejszym.

Marzenie kulturalne: otoczy? opiek? ?wielo?cian” amazoński

Rozdzia? drugi jest po?wi?cony ?marzeniu kulturowemu”. Franciszek od razu precyzuje, ?e promowanie Amazonii nie oznacza jej kulturalnej kolonizacji (28). Odwo?uje si? do bliskiego mu obrazu ?wielo?cianu amazońskiego” (29-32). Trzeba walczy? z ?postmodernistyczn? kolonizacj?”. Dla Franciszka wa?ne jest zachowanie korzeni (33-35). Cytuj?c Laudato sì i Christus vivit, podkre?la, ?e konsumistyczna wizja cz?owieka d??y do ujednolicenia kultur i ?e najmocniej oddzia?uje to na m?odych. Papie? prosi ich, aby przej?li odpowiedzialno?? za korzenie, by odzyskali zranion? pami??.

?Nie” dla zamkni?tego indygienizmu, potrzeba spotkania kultur

Adhortacja zatrzymuje si? nast?pnie nad spotkaniem mi?dzykulturowym (36-38). Równie? ?kultury na pozór bardziej rozwini?te” mog? si? uczy? od ludów, które rozwin??y dziedzictwo kulturowe w powi?zaniu z natur?. Ró?norodno?? nie powinna by? zatem granic?, lecz mostem. Dlatego Franciszek sprzeciwia si? w pe?ni zamkni?temu indygienizmowi. Ostatnia cz??? rozdzia?u po?wi?cona jest zagro?onym kulturom i nara?onym ludom (39-40). Papie? zaleca, by wszelkie projekty dotycz?ce Amazonii mia?y na wzgl?dzie prawa ludów. Tymczasem trudno je zachowa?, je?li zniszczeniu ulega ?rodowisko, w którym powsta?y i si? rozwin??y.

Marzenie ekologiczne: po??czy? ochron? stworzenia z trosk? o ludzi

Trzeci rozdzia?, ?Marzenie ekologiczne” jest najbli?ej powi?zany z encyklik? Laudato sì. We wprowadzeniu (41-42), podkre?la si?, ?e w Amazonii istnieje ?cis?y zwi?zek mi?dzy cz?owiekiem i natur?. Zatroszczy? si? o naszych braci, tak jak Pan troszczy si? o nas, to, jak podkre?la Papie?, ?pierwsza ekologia, jakiej potrzebujemy”. Troska o ?rodowisko i troska o ubogich s? nierozdzielne. Franciszek kieruje nast?pnie nasz? uwag? na Amazonk? i ?marzenia z wody” (43-46). Cytuje Pabla Nerud? i innych miejscowych poetów o mocy i pi?knie Amazonki. Dzi?ki swym wierszom, pisze, pomagaj? nam si? wyzwoli? z paradygmatu technokratycznego i konsumpcyjnego, który t?umi natur?.

Ws?ucha? si? w krzyk Amazonii, rozwój niech b?dzie zrównowa?ony

Zdaniem Papie?a trzeba si? ws?ucha? w ?krzyk Amazonii” (47-52). Przypomina, ?e równowaga na naszej planecie zale?y od stanu tego regionu. S? tam obecne silne interesy nie tylko lokalne, ale równie? mi?dzynarodowe. Rozwi?zaniem nie jest wi?c umi?dzynarodowienie Amazonii. Trzeba raczej d??y? do odpowiedzialno?ci rz?dów krajowych. Zrównowa?ony rozwój wymaga, aby mieszkańcy byli zawsze poinformowani o dotycz?cych ich projektach. Franciszek postuluje te? ustanowienie systemu normatywnego z nienaruszalnymi ograniczeniami. W tym kontek?cie zach?ca te? do ?proroctwa kontemplacji” (53-57). S?uchaj?c ludów tubylczych, podkre?la, mo?emy kocha? Amazoni?, a nie tylko z niej korzysta?. Mo?emy odkry? w niej miejsce teologiczne, przestrzeń, gdzie Bóg si? przejawia i powo?uje swe dzieci. Ostatnia cz??? rozdzia?u trzeciego koncentruje si? na ?edukacji i nawykach ekologicznych” (58-60). Papie? zaznacza, ?e ekologia to nie kwestia techniczna, ale ?e ma ona zawsze wymiar edukacyjny.

Marzenie ko?cielne: rozwin?? Ko?ció? o amazońskim obliczu

Ostatni, najobszerniejszy rozdzia? jest skierowany w sposób bardziej bezpo?redni do pasterzy i katolików ?wieckich, a dotyczy ?marzenia ko?cielnego”. Papie? zach?ca do rozwoju Ko?cio?a o amazońskim obliczu poprzez wielkie g?oszenie misyjne (61), g?oszenie, które w Amazonii jest niezb?dne (62-65). Zdaniem Papie?a nie mo?na si? ograniczy? do g?oszenia przes?ania spo?ecznego. Ludy te maj? prawo, by g?oszono im Ewangeli?. Bez tego wszystkie struktury ko?cielne stan? si? swoist? organizacj? pozarz?dow?. Poka?na cz??? dokumentu jest te? po?wi?cona inkulturacji. Odwo?uj?c si? do Gaudium et spes, Papie? mówi o inkulturacji (66-69) jako o procesie, który prowadzi do pe?ni ?wiat?a Ewangelii wszystko, co jest dobre w kulturach amazońskich.

Odnowiona inkulturacja Ewangelii w Amazonii

W pog??bionej refleksji Papie? wskazuje ?drogi inkulturacji w Amazonii” (70-74). Warto?ci obecne w rodzimych wspólnotach powinny zosta? uwzgl?dnione w ewangelizacji. W dwóch kolejnych rozdzia?ach Franciszek zatrzymuje si? nad ?inkulturacj? spo?eczn? i duchow?” (75-76). Podkre?la, ?e ze wzgl?du na ubóstwo, które panuje w?ród wielu mieszkańców Amazonii, inkulturacja musi mie? wyra?ny charakter spo?eczny. Zarazem jednak ten wymiar spo?eczny musi zosta? zintegrowany z wymiarem duchowym.

Sakramenty musz? by? dost?pne dla wszystkich, zw?aszcza dla ubogich

Adhortacja wskazuje nast?pnie ?podstawy amazońskiej ?wi?to?ci” (77-80), które nie musz? by? kalk? wzorców z innych regionów. Podkre?la, ?e ?mo?liwe jest przyswojenie sobie w jaki? sposób symbolu rodzimego, niekoniecznie kwalifikuj?c go jako ba?wochwalczy”. Mo?na te? wykorzysta? mit, w którym zawarta jest tre?? duchowa, nie traktuj?c go jako ?pogańskiego b??du”. To samo dotyczy niektórych ?wi?t religijnych, które cho? wymagaj? procesu oczyszczenia, zawieraj? znaczenie sakralne.

Inny wa?ny fragment Querida Amazonia dotyczy inkulturacji liturgii (81-84). Papie? stwierdza, ?e ju? Sobór Watykański II wzywa? do inkulturacji liturgii po?ród ludów tubylczych. W jednym z przypisów Papie? przypomina ponadto, ?e na synodzie pojawi?a si? propozycja wypracowania obrz?dku amazońskiego. Sakramenty, pisze Franciszek, musz? by? dost?pne, zw?aszcza dla ubogich. A nawi?zuj?c do Amoris laetitia przypomina, ?e Ko?ció? nie mo?e si? przekszta?ci? w ?urz?d celny”.

Niech biskupi Ameryki ?acińskiej wy?l? misjonarzy do Amazonii

Z tym te? zwi?zany jest temat ?inkulturacji pos?ugi” (85-90), na który Ko?ció? musi odwa?nie odpowiedzie?. Zdaniem Papie?a nale?y zapewni? wi?ksz? cz?stotliwo?? sprawowania Eucharystii. W tym wzgl?dzie podkre?la, ?e nale?y ustali?, co jest w?a?ciwe dla kap?ana. Wynika to z sakramentu ?wi?ceń, który ?uzdalnia tylko jego do przewodniczenia Eucharystii”. Jak zatem zapewni? pos?ug? kap?ańsk? w najbardziej odleg?ych regionach? Franciszek zaleca wszystkim biskupom, zw?aszcza w Ameryce ?acińskiej, aby byli bardziej wielkoduszni i posy?ali do Amazonii tych, którzy wykazuj? si? powo?aniem misyjnym, a tak?e by zrewidowali formacj? kap?anów.

Sprzyja? zaanga?owaniu ?wieckich we wspólnocie

Po omówieniu tematu sakramentów Querida Amazonia zatrzymuje si? nad wspólnotami, które s? pe?ne ?ycia i w których ?wieccy powinni pe?ni? wa?ne funkcje. Papie?owi nie chodzi jedynie o zwi?kszenie obecno?ci kap?anów. By?by to cel zbyt ograniczony, gdyby nie towarzyszy?o temu wzbudzenie nowego ?ycia we wspólnocie. Potrzeba zatem nowych pos?ug ludzi ?wieckich. Tylko dzi?ki znacz?cemu zaanga?owaniu ?wieckich Ko?ció? b?dzie móg? odpowiedzie? na wyzwania Amazonii. Zdaniem Papie?a szczególn? rol? odgrywaj? te? osoby konsekrowane. Przypomina ponadto o znaczeniu wspólnot podstawowych, które broni?y praw spo?ecznych. Zach?ca do rozwoju dzia?alno?ci REPAM i misyjnych grup w?drownych.

Nowa przestrzeń dla kobiet, ale bez klerykalizacji

Szczególne miejsce Papie? po?wi?ca sile i darom kobiet (99-103). Przyznaje, ?e w Amazonii niektóre wspólnoty przetrwa?y jedynie dzi?ki obecno?ci silnych i wielkodusznych kobiet. Ostrzega jednak, ?e nie mo?na redukowa? Ko?cio?a do struktur funkcjonalnych. Oznacza?oby to bowiem, ?e warunkiem uznania roli kobiet jest dopuszczenie ich do kap?aństwa. Zdaniem Papie?a trzeba si? przeciwstawi? klerykalizacji kobiet, przyjmuj?c natomiast ich wk?ad na sposób kobiecy, w którym widzimy przed?u?enie ?si?y i czu?o?ci Maryi”. Franciszek zach?ca do tworzenia nowych pos?ug kobiecych, które – dzi?ki publicznemu uznaniu biskupa – mia?yby decyduj?cy wp?yw na ?ycie wspólnoty.

Niech chrze?cijanie wspólnie walcz? w obronie biednych w Amazonii

Zdaniem Papie?a nale?y wznie?? si? ponad konflikty (104-105) i stan?? wobec wyzwania, które stawia Amazonia, by przekroczy? ograniczone perspektywy, które pozostaj? zamkni?te we fragmentarycznych aspektach. Rozdzia? czwarty kończy si? refleksj? na temat ekumenicznego i mi?dzyreligijnego wspó?istnienia (106-110). Papie? zach?ca wierz?cych do znalezienia przestrzeni dla dialogu i wspó?pracy na rzecz dobra wspólnego. Jak?e by?my mieli razem nie walczy? – pyta Franciszek. Jak?e by?my mieli wspólnie si? nie modli? i pracowa? rami? w rami? dla obrony ubogich Amazonii?

Zawierzmy Amazoni? i jej ludy Maryi

Franciszek zakończy? Querida Amazonia modlitw? do Maryi, Matki Amazonii: (111): ?Matko, spójrz na ubogich Amazonii, bo ich dom jest niszczony dla n?dznych interesów. (…) Porusz czu?o?? mo?nych, bo chocia? czujemy, ?e jest pó?no, wzywasz nas do ocalenia tego, co wci?? ?yje”.

Pe?na wersja w j?zyku polskim