Epilog: Stworzone na obraz Bo?y i powo?ane do g?oszenia Chrystusa
Christine Schenk CSJ
Jak potwierdzaj? trzy poprzednie artyku?y z tej serii ujawniaj? dowody z zakresu ikonografii nagrobnej i inskrypcje dotycz?ce kobiet we wczesnym chrze?cija¨½stwie, a tak?e wspó?czesne pisma o ?matkach Ko?cio?a¡±, kobiety zajmowa?y si? zarz?dzaniem, pos?uguj?c jako zapisane /w katalogu wdów/ wdowy, diakonisy, przywódczynie ko?cio?ów domowych i klasztorów, ewangelizatorki, nauczycielki, misjonarki i prorokinie. W wi?kszo?ci przypadków kobiety zarz?dza?y innymi kobietami, chocia? istniej? znacz?ce wyj?tki, jak np. diakonisa Marthana w Seleucji (Turcja), która zarz?dza?a podwójnym - ?e¨½skim i m?skim - klasztorem powsta?ym w miejscu m?cze¨½stwa ?wi?tej Tekli. Te wczesnochrze?cija¨½skie kobiety mog?y dawa? ?wiadectwo o Chrystusie i g?osi? Ewangeli?, pomimo znacznego sprzeciwu ze strony ówczesnych m??czyzn.
Jak kobiety przezwyci??a?y sprzeciw
Mo?na s?usznie zapyta?, sk?d wzi??a si? moc i wewn?trzny charyzmat, który sk?oni? kobiety wczesnego Ko?cio?a do ignorowania prób st?umienia ich przepowiadania. Uwa?am, ?e tym, co sk?oni?o kobiety raczej do mówienia, ni? do milczenia, by?a ich wiara w zmartwychwsta?ego Chrystusa.
Przyjrzyjmy si? jednemu z sarkofagów, który podpowiada, jak przynajmniej jedna chrze?cijanka (nazwiemy j? ?Junia¡±, poniewa? jej prawdziwe imi? nie jest znane) rozumia?a swoje ?ród?o wewn?trznego charyzmatu (rysunek 1).
W centralnej cz??ci sarkofagu (na zdj?ciu 1) widzimy Juni?, która trzyma w lewej r?ce pergamin i unosi praw? r?k? w ge?cie oratorki. Po jej obu stronach przedstawione zosta?y sceny biblijne (od lewej do prawej): Bóg Ojciec z Kainem i Ablem, Chrystus z Adamem i Ew?, uzdrowienie paralityka, uzdrowienie niewidomego, cud w Kanie Galilejskiej i wskrzeszenie ?azarza. Kilka lat przed ?mierci? Juni, jej rodzina lub ona sama zamówi?a ten niezwyk?y rze?biony sarkofag, aby upami?tni? j? i warto?ci, które kszta?towa?y jej to?samo??.
Kiedy Junia zmar?a, sarkofag trafi? do jej domu, gdzie cia?o spoczywa?o w nim przez oko?o siedem dni, aby cz?onkowie rodziny, klienci i przyjaciele mogli odda? jej ho?d i podziwia? starannie wyrze?biony grobowiec. Wchodzili wtedy w przestrze¨½ graniczn?, aby zastanowi? si? nad ?yciem Juni, jej warto?ciami i wiar? oraz, co nieuniknione, znaczeniem ?ycia i ?mierci.
W artykule opublikowanym w 2004 r. dr Janet Tulloch, specjalistka od wczesnochrze?cija¨½skiej sztuki figuratywnej, zauwa?y?a, ?e staro?ytn? sztuk? mo?na postrzega? jako dyskurs spo?eczny maj?cy na celu ?w??czenie widza jako uczestnika¡±. Sztuka by?a wówczas rozumiana jako ?nadawanie znacze¨½, a nie tylko ich prezentowanie¡±. Zgodnie z za?o?eniami Tulloch, jest prawdopodobne, ?e Junia chcia?a, aby jej bliscy weszli w przestrze¨½ graniczn? i do?wiadczyli mocy Chrystusa, który odwraca skutki grzechu, uzdrawiaj?c niewidomych i chromych, zapewniaj?c obfito?? wina w nowym Królestwie Bo?ym i wskrzeszaj?c ?azarza (a tak?e Juni?) z martwych.
Gdzie Junia znalaz?a moc, by ?wiadczy? i naucza? o Chrystusie? Wyja?nienie mo?emy znale?? w jej twarzy starannie wyrze?bionej w pobli?u oblicza Chrystusa. Chrystus pochyla si? ku niej, Jego usta s? uchylone, jakby szepta? jej do ucha (rysunek 2). Junia i jej rodzina chcieli, aby zapami?tano j? jako kogo?, kto naucza? moc? w?adzy Chrystusa. ?a?obnicy ??cz? si? duchowo nie tylko ze zmar?? Juni?, ale tak?e z Chrystusem, który uzdrawia i podnosi, za po?rednictwem znaczenia, które przywo?uje i realizuje dzie?o sztuki na jej sarkofagu. Junia zach?ca ?yj?cych do przyj?cia Chrystusa, który autoryzowa? jej pos?ug? i o którym daje ?wiadectwo tak?e zza grobu.
Pó?niejsze pionierki
Te kobiety z IV wieku s? prekursorkami mniszek ?yj?cych ?yciem monastycznym i apostolskim w pó?niejszych epokach, kobiet ufaj?cych w moc Chrystusa i, pomimo silnego sprzeciwu, któremu musia?y sprosta?, g?osz?cych, ?e Chrystus przynosi uzdrowienie i sprawiedliwo??. Na przyk?ad, powstanie publicznej edukacji i publicznych szpitali na Zachodzie i Po?udniu naszego globu mo?na przypisa? zakonom, które odmówi?y ?ycia w zamkni?ciu klauzury, aby mog?y swobodnie s?u?y? chorym, biednym i analfabetom.
Klara z Asy?u napisa?a pierwsz? regu?? zakonn? dla kobiet, zgodnie z któr? jej wspólnota nie mog?a ju? opiera? si? na donacjach od zamo?nych osób, co oznacza?o, ?e wszystkie jej siostry b?d? równe. Biskup sprzeciwia? si? przez wiele lat i wyrazi? zgod? na regu?? Klary, dopiero wtedy, gdy by?a ona ju? na ?o?u ?mierci. Pomimo obaw ze strony Inkwizycji, Teresa z Avila wytyczy?a nowe drogi do?wiadczania Boga obecnego w centrum naszego istnienia, a tak?e w instrukcjach Ko?cio?a i sakramentach. Podczas epidemii Czarnej ?mierci Juliana z Norwich g?osi?a mi?osiernego Boga, który nie skazywa? na wieczne pot?pienie tych, którzy umarli przed otrzymaniem rozgrzeszenia, jak naucza? wówczas Ko?ció?. ?Wszystko b?dzie dobrze, wszystkie sprawy pójd? dobrze¡± - mówi?a zrozpaczonym mieszka¨½com swojego miasta. Ogólnie rzecz bior?c, kobiety - doktorzy Ko?cio?a (Teresa z Avila, Hildegarda z Bingen, Teresa z Lisieux i Katarzyna ze Sieny) by?y ?wiadkami Bo?ego mi?osierdzia, raczej ni? s?du.
P?askorze?by wyrze?bione na grobie naszej pramatki ?Junii¡± sugeruj?, ?e jej do?wiadczenie komunii ze zmartwychwsta?ym Chrystusem by?o podstaw? jej nauczania i przemawiania, pomimo napomnie¨½, by milcza?a. W d?ugiej i bogatej historii chrze?cija¨½stwa - a by? mo?e szczególnie w historii zakonów ?e¨½skich - bliskie towarzyszenie Chrystusa pomog?o wierz?cym pokona? pozornie niemo?liwe przeszkody, zach?caj?c ich do podejmowania ryzyka w imieniu naszego Ojca (Abba) - Boga, którego mi?o?? ostatecznie zapanuje na ziemi, tak jak w niebie.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.
