Тэалагічныя форумы Сінода: шлях да дэцэнтралізаванай еднасці
Аляксандр Амяльчэня - Pope
16 кастрычніка 2024 года ў Рыме адбыліся два значныя тэалагічна-душпастырскія форумы ў рамках Сінода па сінадальнасці. Першы форум, які праходзіў у Папскім патрыстычным інстытуце Аўгустыніянум, быў прысвечаны ўзаемаадносінам паміж мясцовымі Касцёламі і Паўсюдным Касцёлам. Другі, які адбыўся ў Генеральнай курыі езуітаў, засяродзіўся на тэме прымату і сінадальнасці.
Прафесар Мігель дэ Саліс Амарал, выкладчык тэалогіі ў Папскім універсітэце Святога Крыжа, падкрэсліў, што кожная мясцовая супольнасць з'яўляецца "часткай цэлага", але адначасова ў ёй "прысутнічае і дзейнічае" ўвесь Касцёл. Ён прывёў метафару кавалка торта: "У кожнай порцыі ёсць увесь смак, увесь Божы народ". Прафесар таксама адзначыў сучасны кантэкст, які характарызуецца "палярызацыяй, індывідуалізмам, войнамі і глабалізацыяй, якая не заўсёды нас аб'ядноўвае". У гэтых умовах душпастыры павінны падкрэсліваць ролю Касцёла як месца, дзе "жывуць сапраўды чалавечыя адносіны і адкрытасць да іншага".
Прафесар Антоніа Аўтэра, святар Неапальскай архідыяцэзіі і выкладчык маральнай тэалогіі, падкрэсліў, што менавіта мясцовыя супольнасці з'яўляюцца асноўным месцам, дзе адбываецца сапраўдны досвед сінадальнасці. Ён адзначыў, што паняцце "месца" не варта разумець толькі як геаграфічную каардынату, але хутчэй як "гарызонт, у якім сустракаюцца розныя суб'екты, аб'яднаныя агульнымі намерамі і імкненнямі". Аўтэра таксама прапанаваў разгледзець магчымасць стварэння Служэння слухання на ўзроўні мясцовых супольнасцей, што магло б стаць "рэальным практыкаваннем узаемнасці паміж Касцёламі".
Кардынал Роберт Фрэнсіс Прэвост, прэфект Дыкастэрыі па справах біскупаў, падзяліўся сваім досведам фармацыі біскупаў і падкрэсліў важнасць міжкультурнага дыялогу. Ён расказаў пра нядаўнія змены ў праграме падрыхтоўкі біскупаў, дзе цяпер іерархі з Азіі і Афрыкі вучацца разам з заходнімі калегамі. "Гэта дае магчымасць адчуць універсальную прыроду Касцёла, якую нельга атрымаць ні ў якім іншым фармаце", - адзначыў кардынал.
На другім форуме прафесар Дарыа Віталі, кансультант Сінода Біскупаў, прадставіў гістарычны агляд развіцця адносін паміж прыматам і сінадальнасцю. Ён вылучыў тры фазы: першае тысячагоддзе ў Лацінскім Касцёле характарызавалася "сінадальнасцю без прымату", другое – "прыматам без сінадальнасці", а трэцяе, як спадзяецца Віталі, будзе характарызавацца "сінадальнасцю і прыматам". Ён падкрэсліў, што сучасны сінадальны працэс вядзе да "новага, арыгінальнага ажыццяўлення прымату", які адпавядае мадэлі Касцёла як супольнасці Касцёлаў.
Прафесар Кэтрын Кліфард звярнула ўвагу на праблему "біскупаў без народа", адзначыўшы, што амаль палова каталіцкіх біскупаў (эмерыты, дапаможныя, нунцыі, іерархі ў Рымскай курыі) не з'яўляюцца пастырамі канкрэтных Касцёлаў. Яна падкрэсліла неабходнасць аднаўлення сувязі паміж біскупам і рэальна існуючым мясцовым Касцёлам, што больш адпавядае іх ролі ў сінадальным целе.
Хасэ Сан Хасэ Прыска, дэкан факультэта кананічнага права Папскага ўніверсітэта Саламанкі, абмеркаваў пытанне здаровай дэцэнтралізацыі ў Касцёле. Ён падкрэсліў неабходнасць вяртання дыяцэзіям іх характарыстыкі як "не проста адміністрацыйных акруг". Прыска адзначыў, што хоць Кодэкс кананічнага права 1983 года не ўдакладніў, што менавіта з'яўляецца прэрагатывай Пантыфіка, існуе motu proprio Competentias quasdam decernere, які даручае некаторыя кампетэнцыі біскупам і манаскім настаяцелям.
Прафесар Мірыям Віленс, кансультант Генеральнага сакратарыята Сінода, абмеркавала ролю дыяцэзіяльных і парафіяльных душпастырскіх рад. Яна адзначыла, што народ Божы патрабуе ад іх большага і жадае, каб "кананічныя нормы ператварылі іх у сапраўдныя інструменты Касцёла сінадальнага". Віленс таксама прывяла прыклад нядаўняй Пленарнай рады Касцёла ў Аўстрыі, дзе шырокі ўдзел вернікаў быў дазволены праз "індульт Святога Пасада", што прывяло да ўдзелу 44 біскупаў і 275 вернікаў, якія мелі поўнае права голасу.
Два тэалагічна-душпастырскія форумы пад эгідай Сінода падкрэслілі важнасць пошуку балансу паміж адзінствам і разнастайнасцю ў Касцёле, а таксама неабходнасць пераасэнсавання ролі прымату і мясцовых Касцёлаў у сінадальнай мадэлі. Яны таксама паказалі, што Касцёл знаходзіцца ў працэсе глыбокіх разважанняў пра сваю структуру і кіраванне, імкнучыся адаптавацца да выклікаў сучаснага свету, захоўваючы пры гэтым сваю еднасць і місію.
