Святы Пасад: Дактрына адкрыцця не належыць да вучэння Касцёла
Аляксандр Панчанка – Pope
30 сакав?ка 2023 года ? Ватыкане была абнародавана Сумесная за?вага пра Дактрыну адкрыцця, падрыхтаваная Дыкастэрыям? па культуры ? па служэнн? ?нтэгральнаму разв?ццю чалавека. Дакумент тычыцца аднос?н да канцэпцы?, на падставе якой тлумачыл?ся прэтэнз?? калан?яльных улада? на адкрытыя земл? ? эпоху вял?к?х геаграф?чных адкрыцця?.
Згодна з Дактрынай, л?чыл?ся, што права ?ласнасц? на адкрытыя земл? належыць урадам, чые падданыя адкрыл? гэту тэрыторыю. Канцэпцыя выкарысто?валася для пазба?лення карэннага насельн?цтва права ?ласнасц? на зямлю на карысць калан?зацыйных ц? посткалан?зацыйных урада?.
Дзякуючы дапамозе з боку карэнных народа? “Касцёл набы? большае ?сведамленне ?х пакут, у м?нулым ? ? сучаснасц?, выкл?каных экспрапрыяцыяй ?х земля?” ? “пал?тыкай прымусовай ас?м?ляцы?, якая рэал?зо?валася тагачасным? ?ладам?, часам з мэтай зн?шчэння ?х культур”, - гаворыцца ? за?вазе.
Адзначаецца, што Дактрына адкрыцця, якая служыла апра?даннем для экспрапрыяцы? земля? карэнных народа? калан?яльным? ?радам?, “не з’я?ляецца часткай вучэння Катал?цкага Касцёла, а папск?я булы, як?м? раб?л?ся саступк? ?ладарам-калан?затарам, н?кол? не стал? Наста?н?цтвам”.
Ватыканск? дакумент, апубл?каваны праз восем месяца? пасля падарожжа Папы ? Канаду, пацвярджае непрыняцце Катал?цк?м Касцёлам калан?затарскага ментал?тэту. “На працягу г?сторы?”, - гаворыцца ? тэксце - “Папы асуджал? акты нас?лля, прыгнёту, сацыяльнай несправядл?васц? ? рабства, у тым л?ку ?чыненыя супраць карэннага насельн?цтва”.
Згадваецца таксама пра шматл?к?я прыклады б?скупа?, святаро?, законн?ка? ? законн?ц, свецк?х верн?ка?, “як?я аддал? сваё жыццё, абараняючы годнасць гэтых народа?”. У той жа час у дакуменце прызнаецца той факт, што “мног?я хрысц?яне раб?л? злачынныя ?чынк? супраць карэнных народа?, за як?я Папы ? няда?н?я часы прас?л? прабачэння пры шматл?к?х нагодах”.
Паводле некаторых навуко?ца?, у аснове Дактрыны адкрыцця ляжал? некаторыя папск?я дакументы, так?я як булы М?калая V Dum Diversas (1452) ? Romanus Pontifex (1455), а таксама була Аляксандра VI Inter Caetera (1493). ?м? Пантыф?к? дазвалял? партугальск?м ? ?спанск?м манархам авалодаць калан?заваным? землям?, падпарадко?ваючы мясцовае насельн?цтва.
“Г?старычныя даследаванн? выразна паказваюць”, што “згаданыя папск?я дакументы, нап?саныя ? асабл?вы г?старычны перыяд ? звязаныя з пал?тычным? пытанням?, н?кол? не л?чыл?ся выразам катал?цкай веры”. Касцёл таксама прызнае, што “гэтыя папск?я булы не адлюстро?вал? належным чынам ро?ную годнасць ? правы карэнных народа?”.
“Змест гэтых дакумента? бы? выкарыстаны ? пал?тычных мэтах калан?яльным? с?лам?, як?я спаборн?чал? пам?ж сабой, для апра?дання амаральных дзеяння? супраць карэнных народа?, як?я часам раб?л?ся без супрац?ву з боку касцёльных улада?”. Святы Пасад падкрэсл?вае, што прав?льным будзе “прызнаць гэтыя памылк?, прызнаць жудасныя наступствы пал?тык? ас?м?ляцы? ? пакуты, прычыненыя карэнным народам, ? прас?ць прабачэння”.
У за?вазе згадваюцца словы Франц?шка: “Хрысц?янская супольнасць н?кол? больш не пав?нна дазвол?ць зараз?ць сябе ?дэяй, што адна культура вышэйшая за ?ншыя, або, што законна звяртацца да прымусу ?ншых”. Нагадваецца, што Наста?н?цтва Касцёла падтрымл?вае павагу да кожнага чалавека, ? таму Касцёл “не прымае тыя канцэпцы?, як?я не прызнаюць неад’емныя правы карэнных народа?”, у тым л?ку так званую Дактрыну аб адкрыцц?.
У дакуменце прыводзяцца таксама “шматл?к?я ? неаднаразовыя” заявы Касцёла ? Папа? у абарону карэнных народа?, пачынаючы ад булы Sublimis Deus Па?ла ??? (1537), дзе падкрэсл?валася, што ?ндзейцы не пав?нны “н?як?м чынам пазба?ляцца ?х свабоды ? даброт, нават кал? не належаць да хрысц?янскай веры”, ? “не пав?нны н?як?я чынам прымушацца да рабства”. У сучаснасц? сал?дарнасць Касцёла з карэнным? народам? выяв?лася ? падтрымцы Святым Пасадам прынцыпа?, як?я ?трымл?ваюцца ? Дэкларацы? ААН аб правах карэнных народа?. ?х рэал?зацыя “палепшыла б умовы жыцця ? дапамагла б абаран?ць” правы гэтых народа?, - гаворыцца ? Сумеснай за?вазе ватыканск?х ведамства?.